Ngô Tộc

Ông Ngô Kim Tòng sinh năm 1909, tại làng Nhâm Lăng, tổng Nhiên Khánh, tỉnh Sóc Trăng (nay là Khóm 1, Phường 5, thành phố Sóc Trăng), trong một gia đình hiếu đạo. Ông là con thứ tư của  một gia đình có 9 người con. Cha là Ngô Kim Đính, mẹ là Đỗ Thị Ngọc.Thủa nhỏ gia đình nghèo khổ, cha mẹ vốn là cư sĩ tại gia, học Phật tu nhân, kế thừa đời thứ 3 của dòng tộc. Khi lớn lên, ông Tòng được cha mẹ cho đi học đến lớp 3 trường làng. Cuộc sống gia đình cùng cực, cha mẹ không đủ khả năng lo cho ông học tiếp, phải để ở nhà giúp đỡ chăm sóc am tự của Tổ tiên. Năm 18 tuổi, cha mẹ già yếu, nhà không có ruộng rẫy làm ăn, ông tìm đến xã Phú Hữu, huyện Long Phú, hỏi thuê được 2 công đất Biểng làm rẫy. Ngày thì cuốc rẫy trồng khoai, đêm về xem kinh giáo lý nhà Phật, một mình trú ngụ trong chồi lá rách nát ở giữa cánh đồng. Do thiếu ăn, lại lao động quá sức nên ông ngã bệnh. Cha ông hay tin, tìm đến dưa ông trở lại nơi Am tự. Nhà nghèo không có tiền thuốc thang, chỉ biết ngày đêm cầu nguyện, nhưng Trời Phật phù hộ nên bệnh tình cũng được thuyên giảm và rồi khỏi hẳn. Đó là năm ông 20 tuổi. Từ đó ông dốc toàn tâm toàn trí vào công việc của chùa. Khi thân phụ qua đời, ông và người chị thứ hai là Ngô Thị Bạch Tuyết thay cha trông giữ chùa. Hai chị em không lập gia đình, nối nghiệp ông cha, trường chay tu học.

 Cư sĩ Ngô Kim Tòng vốn có năng khiếu thẩm mỹ, lại có đầu óc sáng tạo, nên đã nghĩ ra cách làm hình tượng và vật thờ cúng trong chùa bằng vật liệu đất sét. Công việc này không phải được hoàn thành trong một thời gian ngắn, mà là một kỳ công trong suốt 42 năm của cuộc đời ông.

Để hoàn thành tác phẩm, ông miệt mài khuân đất sét từ cánh đồng của Gia tộc, cách xa chùa hàng cây số. Không phải đất sét nào cũng được ông sử dụng, mà ông cẩn thận chọn những miếng đất sét tốt, đem về phơi khô, cho vào cối giã nhuyễn, loại bỏ hết tạp chất, rồi trộn chung với ô dước, mạt cưa, sau đó quết nhuyễn. Khi vật liệu có độ dẻo, bền như ý, ông mới bắt tay vào việc hoàn thành tác phẩm theo trí tưởng tượng phong phú của mình.

Dưới bàn tay tài hoa và lòng thành kính, ông đã lần lượt hoàn thành các tượng Phật Di Đà, Thích Ca Mâu Ni, Quan Thế Âm Bồ Tát, cùng các tượng Ngọc Hoàng Thượng Đế, Khổng Phu Tử… Đáng chú ý là Bảo Tòa Thỉnh Phật Trụ Thế Chuyển Pháp Luân được ông hoàn thành với 1.000 cánh sen, mỗi cánh sen có một vị thần ngự. Bên dưới đài sen lại có Bát Quái Tiên Thiên gồm 8 cung: Càn, Khảm, Cấn, Chấn, Tốn, Ly, Khôn, Đoài, mỗi cung có hai tiên nữ đứng hầu; dưới đài sen và Bát Quái có Tứ Đại Thiên Vương trấn giữ. Đây thực sự là một một công trình nghệ thuật dân gian có một không hai, làm nên vẻ đẹp tâm linh của Bửu Sơn Tự.

Ngoài ra, cư sĩ Ngô Kim Tòng còn tạo dựng một tháp Đa Bảo cao 3,5 mét,  13 tầng, tổng cộng 208 cửa với 208 vị thần trấn giữ. Dưới chân tháp là 126 con rồng nâng đỡ. Trong không gian của Bửu Sơn Tự còn nhiều tác phẩm bằng đất sét khác của Cư sĩ, tác phẩm nào cũng đáng trân trọng như: Lục Long Đăng có 3 chóp đỉnh lớn, 7 lư hương nhỏ: các cặp Kim Lân, Thanh Sư, Bạch Tượng, Bạch Hổ, Long Mã... Tất cả đều óng ánh màu kim nhũ che phủ bên ngoài lớp đất sét bên trong.

Đáng nể hơn là, ông Ngô Kim Tòng đã hoàn thành tác phẩm Nhang Đăng Hiếu Lễ. Những nhang đăng này vượt xa kích thước những nhang đăng bình thường trong dân gian. Đó là 8 cây nến (4 cặp đèn cầy, trong đó có 3 cặp lớn), mỗi cây chứa 200kg sáp. Tất cả các cây nến (đèn cầy) này đều cao 2,6m. Bình quân mỗi cây nến cháy suốt ngày đêm kéo dài được tới 70 - 80 năm. Hồi bắt tay làm, mỗi khi muốn đổ sáp nóng chảy ông phải uốn tôn thành khuôn, rồi leo thang đổ sáp. Bên cạnh đó là 3 cây nhang đại, mỗi cây chứa 50kg trầm. Trên mỗi thân nhang đều khắc ghi dòng chữ Nho: “Phật pháp diệu hương”, “Phật mãn thiên hương”, “Tam giáo linh hương”.

Với sự tài hoa và sáng tạo đầy kỳ công, cư sĩ Ngô Kim Tòng còn để lại cho hậu thế 884 pho tượng độc lập và những nhóm tượng trong biểu tượng với gần 1.200 tượng nhỏ. Từ con đường chính vào chùa, ta thấy tượng voi trắng đưa chiếc vòi cong vút như chào khách thập phương. Con voi trắng tạc theo Phật tích. Cửa hông là con Lân Mã với chiếc đầu rồng một sừng ngẩng cao với mình ngựa lực lưỡng, thân, bờm và đuôi ngựa là vẩy rồng và đuôi rồng. Cả hai tượng Bạch Tượng và Lân Mã đều cao khoảng 2 mét.

Ngoài ra còn có những bức hoành phi treo khắp nơi trong chính điện, tất cả đều do ông Ngô Kim Tòng kỳ công tạo nên. Chùa Đất Sét tuy nhỏ bé nhưng được chống đỡ bằng 24 cây cột. Thân cột được bao bọc toàn bộ bằng đất sét. Không thể không trang trí cho cột thêm phần linh hoạt, sinh động, ông Ngô Kim Tòng đã khắc chạm nhiều hoa văn cùng hình tượng rồng uốn lượn từ dưới chân cột lên tới đỉnh cột.

Ngày 10/12/2010, Bửu Sơn Tự đã được Chủ tịch UBND tỉnh Sóc Trăng ký quyết định xếp hạng Di tích Lịch sử - Văn Hòa cấp tỉnh thành. Tháp Đa Bảo và Bảo tòa Liên hoa của Chùa được tổ chức Kỷ lục Việt Nam công nhận kỷ lục Quốc gia.

Ngày 18 tháng 7 năm Canh Tuất 1970 cư sĩ Ngô Kim Tòng viên tịch, hưởng thọ 62 tuổi. Từ đó,  các em ông rồi các cháu ông tiếp nối nhau lo việc hương khói và tiếp khách hành hương viếng chùa. Với những kỳ tích có một không hai như vậy, chùa Đất Sét xứng đáng là một kỳ quan của thành phố Sóc Trăng, nơi bảo tồn các bộ tượng bằng đất sét được sáng tạo theo Phật tích, đậm phong cách dân gian Nam bộ. Ngày nào chùa Đất Sét cũng thu hút bước chân khách muôn phương đến viếng.