Ngô Tộc

Ngô Đức là con trai thứ 2 của Ngô Kinh, đó là theo phả Phan Hữu Lập, phả Ngọc Giả và phả Đồng Phang. Còn phả Hán Quốc công, phả Ngô Trần Thực, phả Bái Dương (Ngô Thế Vinh) thì Ngô Kinh chỉ có 3 con: Từ, Khiêm, Đam, chứ không có  Đức.
Ngày nay, nếu không dựa vào gia phả của chi họ thì không thể xác định đúng sai được. Nhưng đáng tiếc, chúng tôi cố đi tìm 2 lần đều không gặp được trưởng tộc, vì người này không sống ở quê. Hỏi ra, thì gia phả cũng không còn, chỉ có sổ ghi chép ngày giỗ mà thôi.
Ba  bản  phả cũ  chép  Ngô  Đức là con Ngô Từ, bản ra đời sớm nhất là bản của Phan Hữu Lập, cũng không nêu rõ căn cứ, nên không lấy gì để khảo cứu.
Khi biên soạn Phả hệ họ Ngô Việt Nam/2003, chúng tôi bàn là theo Phan Hữu Lập, vì bản phả đó được lưu hành rộng rãi nhất xưa nay. Đúng sai thế nào chờ hậu thế khảo xét.
Ngô Đức được thờ ở Cốc Thôn, xã Xuân Vinh, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa. Tại đây còn thờ cả bà Ngô Thị Ngọc Sách là chị gái Ngô Đức. Chi họ Ngô-Cốc Thôn cũng chỉ mới được biết tới từ năm 1996, vậy mà, Phan Hữu Lập khi viết Ngô gia thế biên vào đầu thế kỷ XVIII  đã biết đến danh tính bà Sách rồi. Điều ấy chứng tỏ xưa kia ở Đồng  Phang đã có một  tài  liệu ghi  chép  nào đó về Ngô Đức; có thể trong đó có nói tới Ngô Đức là con Ngô Kinh chăng?
Theo tài liệu của ông Ngô Ngọc Lư, người trong họ, thì Ngô Đức có 3 con trai như trên lược đồ.
Ông Lư cũng cho biết, ngay từ đời thứ 2 đã phân thành 3 chi (?), phần chi nào chi ấy lo. Đó cũng là một điều lạ, vì không có họ nào phân chi sớm đến thế. Do đó, tuy họ Cốc Thôn có gần 150 hộ, hơn 700 nhân khẩu; thế cũng là một họ lớn nhưng không mạnh.
Cho đến nay, họ Cốc Thôn mới có 16 thế hệ, như thế là ít so với số thế hệ con cháu của người anh là Ngô Từ như đã thấy ở trên.
Ở Thanh Châu xã Duy Châu huyện Duy Xuyên, Quảng Nam có một họ Ngô Đình, thủy tổ là Ngô đại lang húy Đình Kim, người Thanh Hóa, theo Lê Thánh Tông vào đánh Chiêm Thành khoảng năm Tân Mão (1471) rồi được giao ở lại định cư giữ đất đến nay đã 19 đời. Không biết họ này có liên quan gì đến họ Cốc Thôn không?
Nếu người con thứ 2 của Ngô Đức không phải là CHẠC mà là CHÂU, thì ta có cơ sở để tin rằng Đại lang Ngô Đình Kim là con trưởng Ngô Đức đã tòng chinh từ rất sớm và không quay về nên họ Cốc Thôn không biết để ghi chép.
Chúng tôi tìm về Cốc Thôn hai lần cũng nhằm cố gắng giải quyết vấn đề trên, nhưng tiếc là chưa có kết quả, vì chi họ không còn phả chữ Hán mà chỉ có các bản chép tay ghi các ngày giỗ và trưởng tộc cũng không sinh sống tai Cốc Thôn