Dâng hương, tìm hiểu thân thế, sự nghiệp Sử gia Ngô Sĩ Liên

Thứ sáu - 14/11/2025 02:18

Ngày 13/11/2025, đại diện Thường trực Hội đồng họ Ngô Việt Nam và Hội đồng họ Ngô thành phố Hà Nội đã về thôn Ngọc Giả, phường Chúc Sơn, Hà Nội thăm viếng đền thờ Sử gia Ngô Sĩ Liên và làm việc với chính quyền, nhân dân địa phương, tìm hiểu sâu thêm về thân thế, sự nghiệp, công đức của vị danh nhân văn hóa của đất nước.

*Văn chỉ - nơi đặt bia ghi thân thế, sự nghiệp, công đức sử gia Ngô Sĩ Liên*

Đoàn do ông Ngô Văn Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng họ Ngô Việt Nam, dẫn đầu. Tham gia đoàn có ông Ngô Văn Xuân, Phó Chủ tịch, Trưởng ban Phả Sử và kết nối dòng họ Hội đồng họ Ngô Việt Nam; các thành viên Hội đồng họ Ngô TP Hà Nội: Ngô Duy Toán, Phó Chủ tịch Thường trực; Ngô Văn Tuyến, Ngô Văn Khiên, Phó Chủ tịch Hội đồng; Ngô Văn Hiền, Ủy viên Hội đồng; Ngô Văn Tuấn, Ủy viên Ban chủ nhiệm Câu lạc bộ Tuổi trẻ họ Ngô TP Hà Nội và một số thành viên liên quan khác. Họa sĩ Nguyễn Văn Chiến, nhà nghiên cứu lịch sử cổ vật mỹ thuật cùng tham gia đoàn.
Về phía địa phương, có sự hiện diện của ông Nguyễn Quang Tâm, Trưởng thôn Ngọc Giả, cùng các vị nguyên là Trưởng thôn, Thủ đền và một số vị cao niên có nhiều hiểu biết về lịch sử địa phương. Ông Ngô Trường Lâm, Trưởng họ Ngô thôn Ngọc Giả, cùng tham gia tiếp và làm việc với đoàn.

Đoàn đã vào Đền làm lễ dâng hương kính cẩn Sử thần Ngô Sĩ Liên, sau đó ra thắp hương tại Văn chỉ nơi đặt bia di tích danh nhân. Tiếp đó, các vị chủ nhà đã mời đoàn vào đình làng cạnh đó uống nước và làm việc.
Sau khi nghe Trưởng đoàn giới thiệu thành phần và mục đích chuyến đi, ông Nguyễn Quang Tâm và các cụ địa phương đã tóm tắt giới thiệu cho đoàn những hiểu biết về thân thế, sự nghiệp Sử gia Ngô Sĩ Liên, về quá trình xây dựng, bảo quản đền thờ vị danh nhân, về việc tổ chức các ngày lễ giỗ, tế Xuân, tế Thu hằng năm và một số nội dung khác liên quan đến mộ phần danh nhân cũng như đặc điểm của địa phương.
Các thành viên trong đoàn trao đổi khá kỹ với bà con địa phương và cùng nhau đi đến thống nhất, mục tiêu trước mắt là: Hội đồng họ Ngô Việt Nam sẽ hỗ trợ và phối hợp với địa phương hoàn chỉnh bộ hồ sơ để báo cáo các cấp có thẩm quyền cấp bằng công nhận Di tích lịch sử văn hóa đối với Đền thờ Ngô Sĩ Liên tại thôn Ngọc Giả. Hội nghị cũng xác định, đây là nhiệm vụ quan trọng, cần được khẩn trương hoàn thành.

Ngô Sĩ Liên là một danh nhân văn hóa, một sử gia lớn của đất nước Việt Nam.
Theo nội dung văn bia đặt tại Văn chỉ phía trước đền thờ, Ngô Sĩ Liên người làng Chúc Lý, huyện Chương Đức (sau là xã Ngọc Hòa, huyện Chương Mỹ; nay thuộc phường Chúc Sơn, thành phố Hà Nội). Ông tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn của Lê Lợi khá sớm, từng giữ chức vụ thư ký trong nghĩa quân, nhiều lần được Lê Lợi cử đi giao thiệp với quân nhà Minh trong những thời kỳ đôi bên tạm hòa hoãn để củng cố lực lượng.
Ông đỗ Đồng tiến sĩ xuất thân khoa Nhâm Tuất, niên hiệu Đại Bảo thứ 3 đời Lê Thái Tông (1442), đây là khoa thi đầu tiên được triều đình tổ chức lễ xướng danh, yết bảng, và sau này được vua Lê Thánh Tông cho khắc họ tên vào bia đá, đặt ở Văn Miếu, để "làm gương sáng cho muôn đời".
Sau khi thi đỗ, Ngô Sĩ Liên đã từng giữ các chức Đô ngự sử, Lễ bộ Hữu thị lang, Triều liệt đại phu kiêm Quốc Tử Giám Tư nghiệp kiêm Sử quan tu soạn.
Đóng góp to lớn mà Ngô Sĩ Liên còn để lại cho đời sau chính là bộ Đại Việt sử ký toàn thư mà ông đã biên soạn theo lệnh nhà vua, được bắt đầu biên soạn vào năm Kỷ Hợi, niên hiệu Hồng Đức thứ 10 (1479) đời Lê Thánh Tông. Bộ sử gồm 15 quyển, chia thành hai phần:
• Phần một (Ngoại kỷ), gồm 5 quyển, chép từ thời Hồng Bàng đến hết thời Bắc thuộc (năm 938).
• Phần hai (Bản kỷ) gồm 10 quyển, chép từ thời Ngô Quyền dựng nước (năm 938) đến khi vua Lê Thái Tổ lên ngôi (năm 1428).

Đền thờ Ngô Sĩ Liên nằm dưới chân quả đồi có tên là Hỏa Tinh Sơn, được trùng tu, phục dựng năm 2001.
Trước đây tấm bia đá ghi sự nghiệp, công đức của Danh nhân được đặt trong đình làng, sau được đưa ra đặt tại Văn chỉ nhưng cũng chỉ là ngôi nhà đơn sơ. Năm 2001, chính quyền xã Ngọc Hòa và nhân dân địa phương hưng công xây dựng nên ngôi đền khang trang thờ tự vị sử gia, cũng là nơi nhân dân khắp mọi miền về đây chiêm bái, thắp hương cầu nguyện cho quốc thái dân an, cho sự nghiệp thành công, cho sức khỏe bản thân và hạnh phúc gia đình.

Thôn Ngọc Giả xưa thuộc xã Chúc Lý, huyện Chương Đức, được cho là nơi Ngô Sĩ Liên về trí sĩ (nghỉ hưu) sống những năm tháng cuối đời. Ông hưởng thọ 99 tuổi.

Ngô Văn Xuân

Dưới đây là một số hình ảnh