Tìm sự kiện và nhân vật họ Ngô trong Đại Nam thực lục (Kỳ 6)
Chủ nhật - 22/09/2019 18:04
ngotoc.vn xin giới thiệu tiếp Kỳ 6 bài Tìm sự kiện và nhân vật họ Ngô trong Đại Nam thực lục, phần biên chép về giai đoạn cuối của triều Minh Mạng.
Ảnh minh họa
Quyển 142. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 1. Miễn tô cho các tỉnh: Quảng Nam, Quảng Bình, Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Ninh, Hải Dương, Sơn Tây vì vụ đông năm ngoái bị thiệt hại. Thự Tuần phủ Lạng Bình Trần Văn Tuân tâu về tình hình lính bị bệnh do quân thứ Cao Bằng quản có đến 900, xin cho trở về hàng ngũ đối với các tỉnh gần; còn với các tỉnh xa từ Thanh Hóa trở vào thì xin giao về cho tỉnh Bắc Ninh để điều dưỡng. Vua y cho.
Quyển 143. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 1. Định rõ thể lệ thi Hội. Quan quân 3 đạo Tuyên, Cao, Thái chia nhau đi các vùng núi Giai Lạc, An Lạc, An Đức và Văn Quang lùng bắt bọn giặc Sĩ, Thạc. Án sát Tuyên Quang Nguyễn Văn Liễu tâu về tình hình hai tổng Vĩnh Ninh, Côn Luân châu Đại Man còn có tên Khải lẩn trốn; còn Vị Xuyên, Lục Yên đều yên ổn cả.
Quyển 144. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 2. Thi Hương ở Gia Định lấy đỗ 9 cử nhân. Phan Huy Thực sung Tổng tài soạn bộ Thực lục đem bản thảo dâng vua coi. Bọn Tạ Quang Cự, Phạm Văn Điển, Lê Văn Đức, Nguyễn Tiến Lâm tâu được tin tướng sĩ nhà Thanh vây giặc Vân ở Triệu Sơn thuộc Bác Thán, Vân chạy thoát nhưng con là Nông Văn Lôi cùng vợ cả, con gái và nô tỳ 5 người, họ nói tạm giữ bọn đó để lừa bắt được Vân sẽ giao nộp một thể.
Quyển 145. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 2. Giặc trốn ở Hà Tĩnh là bọn Phan Bô và Đinh Lợi ẩn nấp các núi Hồng Lĩnh, Trà Sơn, Cam Sơn, Thạch Khê động. Quan tỉnh điều 300 biền binh ở Nghệ An hợp lực với quân lính của tỉnh đánh dẹp. Sai thự Phó vệ úy Trung vệ dinh Long võ Nguyễn Cửu Ngọ đem vệ binh đi đóng giữ Hà Tĩnh.
Quyển 146. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 3. Nam Kỳ được mùa to, giá gạo hạ. Quân đạo Thái Nguyên bắt được mẹ, vợ cả và bà con tên Nông Văn Sĩ cùng đầu mục và đồng đảng gồm 10 tên. Vua được tin, ban thưởng bạc lạng, ngân tiền và quần áo.
Quyển 147. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 3. Đạo quân Tuyên Quang đốt giết được Nông Văn Vân. Trước Vân trốn sang địa giới nhà Thanh. Tuần phủ Quảng Tây tiếp được tờ tư của nước ta, giục bộ biền ở Trấn An lung bắt rất gấp. Vân lẻn về núi Thẩm Bát xã An Quang. Tên Nông Tĩnh Hòa đã ra đầu thú. Đề đốc Phạm Văn Điển và Tổng đốc Lê Văn Đức tức tốc sai Nguyễn Văn Quyền mang 1.500 binh dõng đến lùng bắt. Quân chưa đến nơi, Vân toan xuyên núi đi nơi khác. Tĩnh Hòa đốc suất thủ hạ và thổ dõng bắn súng đón chặn. Vân lại rút lui ẩn nấp. Trời đã về chiều, Quyền vợ Vân trốn thoát mất nên phóng hỏa đốt cả 4 mặt chỗ Vân ẩn. Vân ở kẽ đá xông ra, bị lửa đốt chết, rơi xuống sườn núi. Lũ Điển đệ cờ đỏ báo tin thắng trận. Vua vui mừng nói: “Nay tên giặc đầu sỏ Bắc Kỳ đã bị giết rồi, không còn phải lo về miền Bắc nữa, thì cái cô thành Gia Định cũng có thể hẹn ngày dẹp yên được”. Thủ cấp Nông Văn Vân được đóng hòm đưa về Kinh để đem bêu ở chợ mỗi tỉnh 3 ngày (còn mộ ông nội Vân là Nông Văn Bật, cha là Nông Văn Liêm và tổ xa đời ở trên núi đất thuộc An Lạc thì Lê Văn Đức và Nguyễn Công Trứ, theo người thổ chỉ chỗ, cũng bị đào lấy cốt ném xuống sông.
Quyển 148. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 3. Đình thần bàn chia nhỏ địa giới các tỉnh ven biên gới Bắc Kỳ để dễ quản lý, vua chỉ cho lấy đất huyện Vị Xuyên thành lập huyện Vĩnh Tuy.
Quyển 149. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 4. Thăng Tôn Thất Lượng lên Hữu thị lang bộ Hình đi Gia Định xét xử việc án. Trước đây, Gia Định quyên góp được 109.200 quan, nhưng đã chi chỉ còn hơn 8.800 quan. Vua đã sai Lễ khoa Cấp sự trung Ngô Kim Lân và Phạm Huy Diệu đến dò hỏi tình trạng ấy, phát hiện ra nhiều gian dối. Vua sai Lượng đến hội cùng quyền Tuần phủ Đoàn Văn Phú và Ngô Kim Lân để tra xét. Cho quan quân 3 đạo Tuyên-Cao-Thái ăn yến và lĩnh thưởng. Miễn thuế thân năm nay cho những dân phu tải lương hơn 2.900 người.
Quyển 150. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 4. Vua sai Bố chính Trần Ngọc Lâm, Án sát Nguyễn Văn Liễn ở Tuyên Quang phái viên chức đến huyện Đề Định tế thần linh một tuần để đền đáp công ơn các thần đã phò trợ.
Quyển 151. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 5. Vua đi tuần cửa biển Thuận An. Đề đốc Phạm Văn Điển và Tổng đốc Lê Văn Đức ở đạo Tuyên Quang về đến Sơn Tây, tiếp được Chỉ dụ cho ở lại nghỉ ngơi chưa hồi triều vội. Bèn đem hết quá trình tổ chức đánh giết Nông Văn Vân biên thành sách dâng lên.
Quyển 152. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 5. Chia đặt huyện Thạch Lâm, Cao Bằng thành 2 huyện: Thạch Lâm và Thạch An. Vua đi tuần du cửa biển Thuận An. Thuyền Hoàng thái hậu nghỉ lại Hành cung Cáp Châu sáng hôm sau mới về.
Quyển 153. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 6. Dòng dõi vua nước Chiêm Thành là Nguyễn Văn Thừa, Nguyễn Văn Nguyên phạm tội, bị giết (tr.654). Bắt đầu cho bầy tôi có công được làm lễ ôm gối (bão tất lễ). Ban thưởng thích đáng cho công thần có công, đặc biệt là công dẹp được Nông Văn Vân. Đại công có: Phạm Văn Điển, Tạ Quang Cự, Lê Văn Đức, Nguyễn Tiến Lâm, Nguyễn Công Trứ, Lê Văn Thụy, Hồ Hựu. Duyệt sổ đinh và tuyển lính ở các hạt thuộc Nam Kỳ
Quyển 154. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 6. Hoàng Sa, ở địa phận Quảng Ngãi, có chỗ nổi cồn cát trắng, cây cối xanh um, giữa cồn cát có giếng, phía tây nam có miếu cổ có tấm bài khắc 4 chữ Vạn lý ba bình (muôn dặm sóng êm). Kết quả kỳ thi Hội: 3 người đỗ Đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân; 8 người đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân.
Quyển 155. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 6 nhuận. Vua đi tuần du cửa biển Thuận An, xem các quân xây kè đá thành Trấn Hải. Bổ thự Tuần phủ Hưng Hóa Ngô Huy Tuấn làm Tham tri bộ Binh.
Quyển 156. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 7. Đặt thêm phủ Tòng Hóa thuộc Thái Nguyên.
Quyển 157. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 7. Đặt thêm điện Thái Hòa, trăm quan vào chầu, mừng. Khi lễ xong xuống chiếu ban ơn cho trong Kinh và ngoài các tỉnh và ban ân điển gồm 10 điều. Tuần phủ Hưng Hóa Ngô Huy Tuấn dâng tập thỉnh an có nói về việc đòi nợ, bị vua chê trách là làm quan một địa phương không có việc gì đáng nói sao lại đi nói việc đòi nợ, sao kiến thức thấp kém, quê kệch đến thế.
Quyển 158. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 8. Vua cho rằng giặc giã ở Nam Kỳ, Bắc Kỳ đều đã yên hết, sai thông dụ cho dân chúng các địa phương đều biết. Sửa đền thờ Mai Hắc Đế ở Nghệ An. Đặt thêm phủ An Ninh thuộc Tuyên Quang; đổi châu Đại Man làm châu Chiêm Hóa.
Quyển 159. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 9. Đặt thêm phủ Định Tường thuộc Lạng Sơn. Bắt đầu dựng nhà Võ miếu ở huyện Hương Trà. Nhà chính đường thờ Khương Thái công. Bên đông thờ Quản Trọng, Tôn Vũ, Hàn Tín. Nhà tả vũ thờ Trần Quốc Tuấn, Nguyễn Hữu Tiến, Tôn Thất Hội, v.v...
Quyển 160. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 10. Từ Hà Tĩnh trở ra Bắc được mùa gạo rẻ. Bắt đầu đúc 9 cái đỉnh (Cao, Nhân, Chương, Nghị Thuần, Tuyên, Dụ, Huyền). Thuyền buôn Anh Cát Lợi đến đỗ ở vụng Trà Sơn cửa biển Đà Nẵng, bắn súng điểu sang để chào mừng, ta không cần bắn đáp lễ.
Quyển 161. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 11. Duyệt đinh tuyển lính ở các hạt Gia Định, Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa, Ninh Bình. Bọn giặc Nông Văn Sĩ, Nông Văn Thạc trốn ở phố Na Bạ phủ Trấn An nhà Thanh tụ tập hơn 500 tên người Nùng người Thanh cướp phá huyện lị Vĩnh Điện, viên tri huyện sức không chống được bèn lui về tổng An Phú xin quân tiếp viện. Bọn quan tỉnh chi viện chưa dẹp được. Chúng lại đem đồ đảng lấn cướp huyện Để Định. Phó lãnh binh Tuyên Quang Nguyễn Đăng Khánh thân đem 500 biền binh đi tiễu. Truy phục cho mấy viên bị cách đi hiệu lực, đã chết có Ngô Bá Tuân là Tư vụ. Khai mỏ kẽm ở Thái Nguyên
Quyển 162. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 11. Truy luận tội Lê Văn Duyệt. Sai Đốc phủ Gia Đinh lập tức san phẳng mồ mả và dựng cái bia đá ở trên khắc 8 chữ lớn Quyền yểm Lê Văn duyệt phục pháp (Chỗ hoạn quan lộng quyền là Lê Văn Duyệt chịu tội chết) (tr.815). Tỉnh Quảng Bình gạo đắc. Dân huyện Lệ Thủy bị đói phải đi xin ăn ở ngoài đường. Ra lệnh phát chẩn tiền và gạo.
Quyển 163. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 12. Đình nghị luận tội Lê Chất: có 6 tội đáng tùng xẻo, 8 tội đáng chém, 2 tội đáng thắt cổ. Vậy sai Tổng đốc Bình – Phú Vũ Xuân Cẩn lập tức phải san phẳng phần mộ Lê Chất thành đất bằng và dựng bia đá trên khắc mấy chữ to: “Gian thần Lê Chất phục pháp xứ” (nơi gian thần Lê Chất đền tội) (tr.832). Chia phủ Thiệu Hóa ở Thanh Hóa làm 2 phủ Thiệu Hóa và Quảng Hóa. Hợp huyện Thọ Xuân với châu Lang Chánh 琅政 làm một, đổi làm châu Lang Chánh 良政 (tr.834).
Quyển 164. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Mùi 1835, Minh Mạng năm thứ 16. Tháng 12. Sai soạn Ngọc phả và Tông phả. Chia huyện Minh Linh ở Quảng Trị thành 2 huyện Minh Linh và Địa Linh.
Quyển 165. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 1. Viên ngoại lang sung coi đạo lục trường bị phạt roi trong việc làm sớ cho đàn chay chùa Thiên Mụ (tr.859). Cho khảo sát kỹ Hoàng Sa xứ, đo đạt vẽ bản đồ.
Quyển 166. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 2. Thanh tra công việc đong, đo lường ở các địa phương. Thanh tra công việc kiểm kê và đo đạc ở các địa phương. Cho Ngô Tài Đắc thăng thự Vệ úy Trung vệ dinh Long võ.
Quyển 167. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 3. Lấy thự Tri phủ Hà Trung Ngô Văn Ước và Tri phủ Tam Nông Nguyễn Sùng Nguyên đến tận nơi tranh chấp địa giới Trình Cố kiện tụng nhiều năm. Nay xử xong, dựng bia cắm mốc giới (tr.900). Thăng chức cho Ngô Văn Ước. Thự Bố chính Quảng Bình Ngô Dưỡng Hạo, trong tập thỉnh an có nói khi mộ binh có nhiều kẻ đội tên giả mạo, lý dịch thường kê khai không đúng ông cha, nay xin cho chuẩn lại.
Quyển 168. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 4. Tấn phong Hiền tần Ngô thị làm Hiền phi [tức bà Ngô Thị Chánh, tr.930].
Quyển 169. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 5. Thự Tuần phủ Lạng-Bình Trần Văn Tuân, trong tập thỉnh an khen thự Tri phủ Trường Khánh Đặng Huy Thuật, nhưng công lao đã được ghi nhận khen thưởng rồi. Thủ ngự thủ sở An Thái (Vĩnh Long) Lê Văn Nhuận ăn hối lộ tha cho kẻ buôn gạo nhà Thanh. Nhuận bị cách chức và trị tội. Đặt thêm phủ Sơn Định (Quảng Yên). Số dư tích trữ của nhà nước: Thóc trên 4.000.000 hộc, tiền trên 14.000.000 vạn quan, so với khoảng niên hiệu Gia Long thì tiền hơi nhiều hơn, nhưng thóc ít hơn. Quảng Yên có giặc người nhà Thanh đón cướp thuyền buôn ở hải phận Vân Đồn. Bị quân địa phương đánh giết thu được thuyền và súng đạn.
Quyển 170. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 6. Ngự sử đạo Bình Phú Ngô Văn Địch dâng sớ phong kín, nói dân miền núi phía Bắc xưa nay dân đời đời phục tùng tù trưởng, không biết có triều đình. Và hiến kế khắc phục. Vua nói: “Những lời nói đó cũng nghe được, nhưng chưa phải cả. Thong thả sẽ bàn.
Quyển 171. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 7. Đốc học Hải Dương Ngô Du tuổi già hưu trí (tr.975). Vua chuẩn bị tuần du Quảng Trị sai Hoàng trưởng tử hiệp cùng các đại thần giữ Kinh đô. Phủ doãn Thừa Thiên Vương Hữu Quang, vì nhà có cha già, dâng sớ xin ở nhà để nuôi cha. Vua đặc cách cho nghỉ 6 tháng và thưởng cho Quang một số vật dụng có giá trị (tr.980). Xong việc đạc ruộng ở 6 tỉnh Nam Kỳ.
Quyển 172. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 8. Tổng đốc Sơn-Hưng-Tuyên Lê Văn Đức tâu xin không bắt lính thổ dân 9 xã sở tại, để lấy dân đinh chia làm 4 ban luân phiên đóng giữ đồn Minh Lương là nơi xung yếu. Vua y cho. Cho Hoàng trưởng tử Trường Khánh công kiêm nhiếp chức Tả tôn chính.
Quyển 173. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 9. Thự Bố chính Quảng Bình Ngô Dưỡng Hạo trong tập thỉnh an có nói tới việc tổng lý tha cho người giàu, chỉ bắt lính con nhà nghèo nên thường bị thiếu. Xây đắp thành tỉnh Hưng Yên. Sai Hà Nội và Nam Định, mỗi nơi sai 1 lãnh binh và 1.000 biền binh hiệp cùng làm việc (tr.1021).
Quyển 174. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 10. Xây bằng gạch mộ khai quốc công thần Đào Duy Từ (Bình Định), Nguyễn Hữu Dật (Quảng Bình). Bọn thổ phỉ nổi lên ở châu Quan Hóa (Thanh Hóa).
Quyển 175. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 11. Công bố bỏ 9 chữ húy. Sai sứ sang nhà Thanh. Bọn phỉ Thanh Hoa Hà Công Kim, Đinh Kim Bảng, Phạm Thúc Liêm, tụ tập hơn 1.000 tên từ châu Lang Chánh tràn xuống Thụy Nguyên, Lôi Dương, làm hịch kêu gọi dân chúng đứng lên. Bố chính Nguyễn Nhược Sơn sai thuộc hạ mang 600 biền binh, 5 thớt voi chia đường đánh dẹp. Lại mộ 1.000 lính hương dõng ở 3 huyện Đông Sơn, Hoằng Hóa, Quảng Xương dự bị cho tổ chức thành đội.
Quyển 176. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Thân 1836, Minh Mạng năm thứ 17. Tháng 12. Xây pháo đài Ninh Hải ở Khánh Hòa. Đổi lại các tên cửa ải bến đò từ Hà Tĩnh ra Bắc nhất loạt đều gọi là Tân 津(bến đò) (tr.1065). Cho con cháu trung hưng công thần được tập tước trong đó có Ngô Tòng Hòa (tr.1069).
(Hết tập bốn)
Quyển 177. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 1. Năm nay thánh mẫu Hoàng thái hậu tuổi thọ vừa tròn 70, bèn giáng ân điển gồm 13 điều (tr.6). Lãnh binh đạo Cẩm Thủy (Thanh Hoa) Nguyễn Văn Kỳ đến Cổ Lũng tiến đánh 5 đồn giặc. Tổng đốc An Hải Nguyễn Công Trứ, thự Tổng đốc Định An Trịnh Quang Khanh, Tuần phủ Hưng Yên Hà Thúc Lương đốc thúc đắp đê sông Cửu An (tr.20).
Quyển 178. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 2. Vua cho Phó vệ úy vệ Hoàn Võ dinh Tiền Phong Ngô Văn Trạch thay Phó lãnh binh Quảng Ngãi có tội bị cách chức. Thăng chức cho Ngô Kim Lân làm Lang trung bộ Binh, vẫn lưu làm việc ở quân thứ. Chia phủ Kinh Môn (Hải Dương) làm 2 phủ Kinh Môn và Kiến Thụy (tr.42).
Quyển 179. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 3. Cho Ngô Tài Đắc phục chức cai đội vì có công bắt được gián điệp của giặc. Tướng giặc Tuyên Quang Nông Văn Sĩ, sai chánh quản lữ tên Mai cùng Trương Văn Quần quấy rối 2 tổng Thông Nông, Hà Quảng và phủ lỵ Hà An. Tri phủ Nguyễn Dĩnh cùng gia quyến 5 người bị sát hại. Quang tỉnh sai Hoàng Nghĩa Uyển đem quân đuổi bắt và tư cho Tuyên Quang, Thái Nguyên điều quân chặn bắt (tr.50). Làm đồn Thu Bồn tỉnh Quảng Nam. Vua ra dụ cho Nguyễn Văn Lưu và Ngô Văn Hoàng được bổ làm Đội trưởng và thưởng 500 quan tiền trong vụ bắt được tướng đầu sỏ giặc Quách Tất Tại.
Quyển 180. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 4. Kinh lược Tạ Quang Cự, Tham tán Hà Duy Phiên ở đạo quân Ninh Bình bắt được Lê Duy Hiển, đệ ngay cờ đỏ báo tin thắng trận.
Quyển 181. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 5. Án sát Hà Tiên Hồ Công Hy thông đồng với thuộc ty nhận của đút tha cho bọn giặc tính có đến 120 lạng bạc. Việc bị phát giác, phải tội chết. Cho Tả thị lang bộ Hình Ngô Dưỡng Hạo làm Bố chính Hưng Hóa, hội đồng với Án sát Trịnh Văn Nho hộ lý ấn tuần phủ quan phòng. Đổi tên cầu An Hội làm cầu Gia Hội, lập chợ Gia Hội và xây dựng phố dài.
Quyển 182. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 6. Ba chiếc thuyền giặc biển lén lút ở Hòn Rái (Hà Tiên) bị quan quân đánh giết thu được thuyền và khí giới rất nhiều (tr.106). Đê xã Vân Trai (huyện Tiên Phong, Sơn Tây) bị vỡ.
Quyển 183. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Từ Tháng 7. Khoa thi hương ở các tỉnh Thừa Thiên, Gia Định, Nghệ An: Trường Thừa Thiên 35 người; Trường Gia Định 11 người; Trường Nghệ An 5 người. Sau bộ Lễ duyệt lại thì trường Thừa Thiên bị truất 3 người. Quan khoa đạo là bọn Ngô Văn Địch tâu xin quyển thi trường Nghệ An đều phải đệ cả về bộ. Kết quả kiểm xét lại lấy thêm được 15 cử nhân. Vua dụ lấy 5 người đỗ trước và 15 người lấy thêm sát hạch lại thì lấy đỗ 15 người đánh hỏng 5 người. Đặt thêm phủ Kiến Xương thuộc tỉnh Định Tường. Đê công ở xã An Triều và Mai Linh (Hưng Nhân, Thái Bình) bị nước xói lở quá nửa. Lang trung bộ Binh Ngô Kim Lân đổi bổ Lang trung bộ Công. Quản phủ Trấn Định (Nghệ An) là Phạm Văn Thuyên tham lam quá độ, thổ dân 2 huyện Cam Cát, Cam Môn khốn khổ bèn trốn đi cầu cứu giặc Man ở Khung Giang đến vây phủ thành... Thuyên bị áp giải về địa phương chém đầu.
Quyển 184. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 9. Quan tỉnh Quảng Yên tâu khó bắt lính ở đây, vua sai Ngự sử đạo Bình Phú Ngô Văn Địch đi khám xét, tâu lên dân ở 4 huyện châu ấy thực sự bị hao mòn, người Thanh đến trú ngụ nhiều, xin hoãn cho 1-2 năm. Đạo trưởng nước Tây Dương đem tà giáo Gia Tô ngầm ngụ ở Phù Ninh (Sơn Tây), tỉnh phái quan quân đi bắt được, giết chết. Sai biện lý bộ Công Ngô Kim Lân đến Hưng Yên xem xét các đoạn đê bị nước lụt tràn qua, để có cách khắc phục. Ngô Kim Lân làm văn bản tâu lên. Vua sai sao lục văn bản ấy phát cho 2 tỉnh Hải Dương, Hưng Yên.
Quyển 185. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 10. Mở khoa thi hương ở Hà Nội lấy đỗ 35 người: Trường Hà Nội 17 người; Trường Nam Định 18 người.
Quyển 186. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 11. Duyệt tuyển binh đinh ở Nam Định, Hải Dương, Hưng Yên. Nước Thủy Xá sai sứ đến cống. Các quân dân 80 tuổi trở lên cấp tiền 1 quan, gạo 1 phương; 90 tuổi trở lên, vải 1 tấm, gạo 2 phương; 100 tuổi trở lên lụa 1 tấm, gạo 3 phương (tr.208).
Quyển 187. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Dậu 1837, Minh Mạng năm thứ 18. Tháng 12. Bỏ bớt 2 huyện Vĩnh Hòa, Hội Nguyên thuộc phủ Tương Dương, Nghệ An. Hình khoa Chưởng ấn Cấp sự trung Ngô Văn Địch tâu việc Lê Công Tín, Thủ kho ở Kinh thắt cổ chết vì uất ức do phải làm việc với kẻ ngu độn ắt sẽ bị vạ lây (tr.291). Sai sửa miếu Đinh Tiên Hoàng, Lê Đại Hành, mỗi miếu 500 quan, do quan tỉnh Ninh Bình phụ trách.
Quyển 188. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 1. An phủ phủ Khai Biên (Hà Tiên) tên Dy làm phản vì bị nước Xiêm mua chuộc. Xây đắp thành tỉnh Biên Hòa chu vi 338 trượng, cao 8 thước 5 tấc, dày 1 trượng 5 thước, hào đào rộng 3 trượng có 4 cửa thành.
Quyển 189. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 1-2. Phó Lãnh binh Hà Tiên Nguyễn Tiến Phúc đánh bắt được tên Dy và đồng bọn, Phúc được vua thưởng rất hậu. Cấm nhà dân cất giấu sách Lê sử tục biên sách này tôn họ Trịnh, đè nén họ Lê, vua Lê chỉ giữ ngôi hão. Việc làm của họ Trinh trái lẽ cũng đều nể chép khen tốt, giày mũ đảo lộn (tr.273). Nêu thưởng dân sống lâu ở các địa phương, tất cả 18 người.
Quyển 190. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 3. Định quốc hiệu nước Đại Nam. Hộ phủ Hưng Hóa là Ngô Dưỡng Cáo dâng tập thỉnh an nói về việc số lượng lính trong 12 đồn thuộc tỉnh . Vua chuẩn tấu cho đồn nào quan yếu thì 50, quan yếu vừa thì 30, không quan yếu chỉ 20. Phải kê rõ họ tên tuổi, quê quán làm thành sổ đệ lên trên.
Quyển 191. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 4. Đặt thêm huyện Vĩnh Bảo ở Hải Dương. Cho Lang trung biện lý bộ Lễ Vũ Thành Phong quyền thự Bố chính Hưng Hóa, Hình khoa Chưởng ấn Cấp sự trung Ngô Văn Địch quyền thự Án sát hội đồng lý ấn tuần phủ quan phòng (tr.306). Ngô Dưỡng Cáo có tội bị triệu về Kinh (tr.307). Ngoài biển Hoa Phong (Quảng Yên) có giặc người Thanh đón cướp thuyền buôn.
Quyển 192. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 4. Thi Điện, cho 2 người đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân và 8 người đỗ đệ tạm giáp. Lê Văn Dũng, quản cơ phủ Thiên Trường (Nam Định), bắt được bọn truyền giáo phương Tây, truyền đem chém cả.
Quyển 193. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 5-6. Cho Tiến sỹ mới dự yến ở vườn Thư Quang. Dựng đền thờ Long Thần ở núi Phụ Ổ. Cho Lãnh binh Hưng Yên Ngô Văn Giai thăng thự Lãnh binh Thanh Hóa. Sai VNL Binh bộ Phan Hiển Đạt đến 9 châu phủ Cam Lộ hỏi mua voi trận.
Quyển 194. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 7-8. Nguyên Lang trung Ngô Thế Vinh, nguyên Tư nghiệp phạm Đình Tuân được khởi phục, nhưng Vinh, Tuân vì ốm xin từ (tr.353). Binh bộ Lang trung Ngô Văn Thể đổi bổ Án sát Biên Hòa.
Quyển 195. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 9. Xây dựng nhà thờ ở lăng Nguyên phối thần phi họ Hồ [tức Hồ Thị Hoa].
Quyển 196. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 10-11. Sai từ Quảng Nam đến Bình Thuận có ai thông văn tự biết viết biết tính, muốn đi làm việc thì đem tên tâu lên. Có 50 học trò xin đi, vua đều chấp nhận cả. Thuyền binh đi tuần của Tổng đốc Hải-Yên Nguyễn Công Trứ ở địa phận thuộc Hoa Phong gặp thuyền giặc người Thanh trên 60 chiếc, đánh nhau ta thu được 3 chiếc và khí giới (tr.413).
Quyển 197. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tuất 1838, Minh Mạng năm thứ 19. Tháng 12. Dựng bia võ công đặt ở trước sân Võ miếu. (tr.435).
Quyển 198. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 1. Dân hạt Hà Tiên có Nguyễn Văn Xung ở Xiêm trên 30 năm, đến nay đem gia quyến trốn về. Sắc cho bộ Binh khai thác tình hình xứ ấy, tâu lên. Người Hương Trà phủ Thừa Thiên Ngô Viết Đức thấy núi ở ấp Thạch Hãn có nhiều gỗ đẹp, cách bến đò không xa, mới mở đường, xin bộ Công chuyển trình lên. Vua sai khám thấy thực, thưởng cho 50 quan tiền, rồi sai 4.000 quân đến lấy. Quyền thự Án Sát Hưng Hóa Ngô Văn Địch dâng tập thỉnh an nói có một nhà thổ mục họ Cầm vốn được thổ dân kính phục, xin chia anh em bà con hắn đi các nơi để phòng bất trắc. Vua không nghe theo.
Quyển 199. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 2. Làm hành cung ở xã Thần Phù (Hương Thủy). Vua sai hàng năm phải đến tế núi Hải Vân vào tháng trọng xuân. Chạy thử thuyền máy mới đóng ở sông Hương. Ngô Kim Lân bị khiển trách vì tâu không đúng về chất lượng thuyền. Sai quan đến tế ở miếu nhà Lê.
Quyển 200. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 3. Đổi bổ lang trung bộ Công biện lý bộ vụ Ngô Kim Lân làm lang trung bộ Hộ biện lý bộ vụ. Đổi quyền thự Án Sát Hưng Hóa Ngô Văn Địch làm thự Án sát Hưng Yên.
Quyển 201. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 4. Diễn tập voi trận ở giáo trường phía Nam Kinh thành. Vua đi chơi cầu sông Nhị Hà, xem thí nghiệm thuyền máy. Nêu thưởng dân thọ 100 tuổi ở các địa phương. Lấy biện lý bộ Hô Ngô Kim Lân thăng thự bố chính Hải Dương.
Quyển 202. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 5. Bình Định có thuyền giặc người nước Thanh lén lút hoạt động ở cửa biển Thị Nại. Vỡ đê ở Hưng Yên, thự án sát Ngô Văn Địch phạt bổng 1 năm.
Quyển 203. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 6. Bổ Lãnh binh Ngô Văn Giai làm Lãnh binh Thanh Ba (Thanh Hoa).
Quyển 204. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 7. Sai Hiệp biện Đại học sĩ lĩnh Thượng thư bộ Hình kiêm quản Đô sát viện Vũ Xuân Cẩn và Hữu tham trị bộ Hộ Doãn Uẩn đi Bình Định làm việc quân cấp ruộng công (tr.534).
Quyển 205. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 8. Châu Mường Vang (Quảng Trị) có bọn Man họp nhau quấy phá.
Quyển 206. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 9. Cấp triều phục cho các phẩm quan văn võ.
Quyển 207. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 10-11. Hà Tiên phái Thám tử Nguyễn Văn Nhũ, Lâm Văn Thành sang trinh thám nước Xiêm.
Quyển 208. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Hợi 1839, Minh Mạng năm thứ 20. Tháng 12. Lại cho khai mỏ vàng ở Tuyên Quang, Lạng Sơn.
Quyển 209. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 1. Ngày mồng một, vua ngự điện nhận lễ mừng, rồi đọc tờ ân chiếu gồm 18 điều ở Ngọ Môn (tr.633).
Quyển 210. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 2. Ngô Văn Giai, Lãnh binh Thanh Ba đổi làm lãnh binh Gia Định. Tỉnh Quảng Trị có dịch truyền nhiễm bị chết hơn 200 người (tr.669).
Quyển 211. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 3. Chuẩn tấu về việc tế thần sông thần núi, được xem là lệ về sau . Có 7 tỉnh Hà Tiên, Vĩnh Long, Định Tường, Quảng Trị, Ninh Bình, Hà Nội, Hưng Yên khai không có núi cao sông lớn nào thì thôi (tr.674). Giám sát Ngự sử đạo Bình Phú Nguyễn Thị đi Phú Yên thanh tra về, lấy vợ lẽ, mua ngựa; lại bắt lính trạm khuân vác tư trang. Bị người cùng viện là Vũ Trọng Bình tham hặc. Thị bị tội đồ sau được tha, phát đi thành Trấn Tây cố sức làm việc để chuộc tội (Mã Viện sang đánh Hai Bà Trưng, khi về chở mấy xe hạt ý dĩ, có người dèm là chở châu báu. Viện bị tịch thu ấn tín và cách chức (tr.681).
Quyển 212. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 4. Làm sách phong cho hoàng tôn là Hồng Bảo làm Yên Phong Đình hầu. Xuống chiếu ân điển gồm 26 điều đối với hoàng gia. Ngày Bính Tuất ban yến cho kỳ lão 70 tuổi trở lên thuộc phủ Thừa Thiên và 4 trực tỉnh (Quảng Trị, Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Ngãi).
Quyển 213. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 5. Cai tổng Lê Đa Phú (Hưng Yên) thu tiền dân đến 3.000 quan tiền, nhưng vật phẩm cống về triều đình không đáng kể, bị dân kiện. Sau khi xác minh, Phú bị xử trảm giam hậu. Đặt mới một số phủ do đó thay đổi một số địa danh do sự tách nhập (tr.719).
Quyển 214. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 6. Tuần phủ Hưng Yên Hà Thúc Lương thông gia với Án sát Ngô Văn Địch, tâu xin hồi tỵ. Ngô Văn Địch đổi làm thự Án sát Quảng Ngãi.
Quyển 215. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 7. Mở khoa thi hương ở Thừa Thiên, Nghệ An, Gia Định, lấy đỗ 37 người: Trường Thừa Thiên 31 người có Ngô Khắc Kiệm (bộ Lể soát lại đánh trượt 2 người); Trường Nghệ An 20 người. Tỉnh Hưng Yên bị nạn dịch chết hơn 3.000 người. Cho Ngô Kim Lân làm Bố chánh Hải Dương; Ngô Văn Tòng làm Phó vệ úy vệ Kiện võ dinh Hùng nhuệ. Xây pháo đài Phòng Hải ở Quảng Nam. Xây pháo đài Hồ Cơ và bảo Thị Nại ở Bình Định.
Quyển 216. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 8. Xã Bồng Hải huyện Yên Khánh, Ninh Bình, đông dân nhiều ruộng, được chia làm 9 xã lập thành 1 tổng là tổng Bồng Hải.
Quyển 217. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 9. Tha cho bọn quan viên phạm tội hơn 40 người trong đó có Ngô Dưỡng Hiệu, phát đi Hà Tiên, An Giang, Trấn Tây gắng sức chuộc tội. Ngô Thiên Tường, Cai đội vệ An Giang tất cả hơn 70 người chết trận.
Quyển 218. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 10. Khoa thi hương Hà Nội đỗ 14 người có Ngô Chẩn, Ngô Thủ. Lãnh binh Ngô Văn Giai cùng tổng đốc Định-Biên đem hơn 400 binh dõng tiến đến Tây Ninh bắt giặc. Ở Vĩnh Long bị hỏa hoạn cháy hơn 200 nhà dân có chết người.
Quyển 219. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 11. Vua ngự điện Văn Minh, sai thị thần Trương Đăng Quế đọc bài thơ ngự chế.
Quyển 220. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Tý 1840, Minh Mạng năm thứ 21. Tháng 11. Ngô Văn An - phó vệ úy vệ Nhuệ võ, doanh Hổ oai; quân cơ, cơ Tả định, trung quân đổi bổ phó vệ úy vệ Cung võ doanh Hổ oai. Ngày Ất Hợi vua bị ốm, ngày Giáp Thân bệnh rất kịch, vào giờ Hợi vua mất.
Năm Thiệu Trị thứ 1 (1841) tháng 3 ngày Kỷ Dậu dâng tôn thụy là: Thể thiên xương vận, chí hiếu thuần đức, văn vũ minh đoán, sáng thuật đại thành, hậu trạch phong công, Nhân hoàng đế. Miếu hiệu là Thánh tổ.
Mùa thu, tháng 7, ngày Tân Dậu đem an táng vào lăng ở Hiếu Sơn.
Thiệu Trị năm thứ 3 (1843), mùa xuân, tháng giêng ngày Nhâm Tý rước thần chủ vào thờ ở nhà Thế Miếu và bài vị vào thờ ở điện Phụng Tiên.
Ngô Tộc
Chia sẻ thành công, kết nối đam mê
