Tộc họ Ngô Văn - Hương Câu với những hoạt động có nhiều ý nghĩa

Hương Câu là một làng nằm cạnh Sông Cầu, cách Hà Nội khoảng 35 Km. Từ Hà Nội đi theo Quốc lộ 1A, đến Thị xã Từ Sơn (Bắc Ninh) rẽ trái theo Tỉnh lộ 295, qua Thị trấn Chờ, Huyện Yên Phong, rồi qua Bến phà Đông Xuyên, đi tiếp 11 Km thì tới. Đường từ Hà Nội đến Bến phà Đông Xuyên khá dễ đi, nhất là đoạn từ Thị xã Từ Sơn đền Thị trấn Chờ đường mới mở rộng, xe cộ qua lại chưa nhiều nên khá thông thoáng. Trái lại, sang bên kia phà, đường từ Bến phà về đến nhà xuống cấp nghiêm trọng, đường nhựa nhưng hầu như chỉ còn trơ đá, nhiều ổ gà, ổ trâu lớn nhỏ, xe đi rất khó khăn, nhất là lúc cần tránh xe ngươc chiều. Hôm đó trời lại đổ mưa nên càng vất vả.. Việc qua phà Đông Xuyên cũng rất phiền toái và nguy hiểm, con phà thì cũ nát, trông không thể tin ở đó có sự an toàn.  Chúng tôi cứ thắc mắc: trên trục đường như vậy, không hiểu tại sao đến nay Nhà nước chưa đầu tư xây dựng một cây cầu cho dân đi mà vẫn phải đi những phà cũ nát này. Tuy nhiên sau này được biết Cầu Đông Xuyên đã được khởi công xây dựng, hy vọng trong một ngày không xa nhân dân hai bờ sẽ được qua lại một cách dễ dàng, thuận tiện và an toàn hơn.

Dân Làng Hương Câu sống chủ yếu bằng nghề nông, hầu như không có nghề phụ gì khác, bởi vậy đời sống của nhân dân vẫn còn nhiều khó khăn, vất vả. Đêm hôm trước mưa to, sáng hôm sau thỉnh thoảng vẫn còn rí rách, trục chính đường làng đổ bê tông nên xe đi cũng dễ, nhưng nhánh phụ dẫn vào nhà còn là đường sỏi nên có chỗ bị trơn.

Khi chúng tôi đến, bà con trong Họ nhiệt thành ra chào đón, tay bắt mặt mừng khi gặp những người thân trong Dòng Tộc, mời vào bàn ngồi uống nước nghỉ ngơi. Chúng tôi trang trọng trao cho đại diện Tộc họ quà lưu niệm của Hội đồng Ngô tộc Việt Nam.

Nhà thờ Họ Ngô – Hương Câu là một ngôi nhà gỗ lợp ngói đã cũ,  được tôn tạo từ những năm 40 của thế kỷ trước. Đây vốn là ngôi nhà các thế hệ ông bà, cha mẹ ông Ngô Văn Hùng sinh sống. Ông Hùng hiện là Tộc trưởng, là đại tá Quân đội mới nghỉ hưu. Hiện tại gia đình, con cháu đều sống ở Hà Nội; ông tự nguyện hiến ngôi nhà xây trên đất Tổ ở quê cho Tộc họ làm từ đường (gọi là Ngô Văn Phụng Tổ Đường). Gian chính giữa ngôi nhà được bài trí ban thờ Tổ, các gian cạnh kê giường hoặc để một số thứ cần thiết. Trước nhà là sân lát gạch mới sửa khá rộng, phía trước xây tấm Bia Tôn vinh, ghi danh những người trong Họ có công với đất nước, với quê hương và có nhiều đóng góp cho Dòng họ. Nơi đây cũng la địa điểm sinh hoạt văn hóa và tổ chức hội họp của Họ tôc.

Trao đổi với ông Hùng chúng tôi được biết: Chi Họ đang có chương trình xây dựng góc bảo tàng và thư viện của Chi Họ; vận động con cháu trong Họ góp công, góp của, tham gia biên tập, sưu tầm sách, ảnh, gia phả và các vật phẩm trưng bày cung tiến xây dựng góc bảo tàng, thư viện. Theo giới thiệu hiện đã có hơn nghìn đầu sách báo, tranh ảnh, hơn hai trăm cuốn gia phả của các chi họ Ngô trong cả nước được trưng bày, lưu giữ. Tộc Họ cũng làm con dấu riêng để sử dụng. Kế hoạch những năm tới sẽ phấn đấu đạt trên hai nghìn đầu sách các loại và những vật phẩm trưng bày liên quan khác, khuyến khích con cháu trong Họ tộc và trong Làng đến đọc, nghiên cứu, học tập.

Họ tộc luôn động viên, khuyến khích con cháu học hành chăm chỉ, tiến bộ. Thời gian qua nhiều cháu đạt danh hiệu học sinh giỏi, có cháu được đi thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh. Nhiều cháu thi đỗ vào các trường đại học, cao đẳng, có những người đã trở thành kỹ sư, cử nhân, thạc sĩ; có những người là sĩ quan trung, cao cấp của Quân đội Nhân dân Việt Nam.

Dòng họ đã xây dựng đươc Tộc ước với những nội dung cụ thể, thiết thực, phù hợp với đặc điểm của Dòng họ và của địa phương. Ngoài các nội dung chung, đáng chú ý là những quy định việc con cháu trong Họ thực hiện nếp sống văn hóa và xây dựng gia đình văn hóa trong việc thờ cúng Tổ Tiên, tổ chức tang lễ và  quản lý mộ phần; việc tổ chức cưới xin và thưc hiện Luật Hôn nhân và Gia đình; việc tổ chức mừng thọ, thăm hỏi kết thân và hòa giải trong Họ khi có tranh chấp, xích mích; việc thưởng phạt phân minh đối với những thành viên Họ tộc có công hoặc vi phạm Tộc ước…

Nghĩa trang của Chi họ được quy hoạch trên một khu đất gò đồi khá rộng, bên lối đi trồng bạch đàn quanh năm bóng mát. Mộ Tổ mới được xây cất lại uy nghiêm, trang trọng theo 5 tích truyện lưu truyền. Các mộ phần sau khi sang cát đươc quy tập về đây và xây cất khang trang, ngay hàng thẳng lối, tạo vẻ trang nghiêm, đồng thời thuận tiện cho việc thăm viếng, khói hương của con cháu trong các dịp giỗ tết, Thanh minh.

Buổi lễ giỗ Tổ và tế Thu được tổ chức khá trang trọng. Mặc dù mới được phục hồi mấy năm gần đây, các nghi thức tiến hành chưa thật thành thục nhưng đầy đủ. Có dâng hương, dâng hoa, tiến tửu, tiến trà, có chúc văn, có chủ tế, bồi tế… Tự khí và lễ phục tế Tổ cũng được chuẩn bị công phu, nghiêm chỉnh. Sau nghi thức tế Tổ là phần họp Họ. Tộc trưởng và đại diện các chi họ phát biểu; tiếp theo đại dện Hội đồng Ngô tộc các cấp phát biểu (ngoài 3 người trong Hội đồng Ngô tộc Việt Nam, đến dự còn có đại diện Hội đồng Ngô tộc Tỉnh Bắc giang, Hội đồng Ngô tộc Huyện Hiệp Hòa và Hội đồng Ngô tộc Huyện Việt Yên). Một số con cháu nội ngoại trong Họ cũng được mời phát biểu, nêu lên cảm tưởng của mình khi được là thành viên của Dòng Họ, đồng thời hứa sẽ luôn cố gắng cùng anh em, con cháu trong Họ đoàn kết xây dựng họ Ngô Văn ngày càng vững mạnh, phát triển. Cuối cùng là phần thụ lộc, giao lưu. Buổi chiều còn tổ chức phần “hội”, tiến hành các trò chơi, liên hoan, giao lưu văn nghệ, phát phần thưởng cho các cháu nội Tộc…

Trong điều kiện còn nhiều khó khăn, họ tộc ở một thôn vẫn duy trì được kết quả hoạt động như trên là một điều rất đáng trân trọng. Đây là sự cố gắng rất lớn của bà con trong Họ, đặc biệt là vai trò của Tộc trưởng. Xin chúc mừng bà con Họ Ngô Văn – Hương Câu. Chúc bà con tiếp tục phát huy những thành quả đã đạt được, cùng nhau đoàn kết, xây dựng Tộc họ ngày càng gắn bó, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, góp phần cùng nhân dân địa phương xây dựng đời sống ngày càng vui tươi, hạnh phúc.

Ngày 2 tháng 1 năm 2014

Ngô Văn Xuân