Tìm sự kiện và nhân vật họ Ngô trong Đại Nam thực lục (Kỳ 2)
Thứ bảy - 31/08/2019 18:04
HNVN xin giới thiệu tiếp Kỳ 2 bài Tìm sự kiện và nhân vật họ Ngô trong Đại Nam thực lục của tác giả Ngô Vui, phần biên chép về các vị Chúa Nguyễn còn lại.
Con thứ 6 của Nguyễn Hoàng, mẹ là Gia Dụ Hoàng hậu họ Nguyễn. Lên ngôi khi 51 tuổi. Ở ngôi 22 năm [1614 - 1635], thọ 73 tuổi.
- Giáp Dần 1614, năm thứ nhất.
- Canh Thân 1620, năm thứ 7. Hiệp con thứ 7, Thạch con thứ 8 nổi loạn. Bị bắt giam, bị bệnh chết.
- Ất Sửu 1625, năm thứ 12. Đào Duy Từ vào theo.
- Kỷ Tỵ 1629, năm thứ 16. Con trưởng Mạc Cảnh Huống là Phúc Vinh lấy công chúa Ngọc Liên, ban quốc tính. Sau đổi sang hệ Nguyễn Hữu.
- Tân Mùi 1631, năm thứ 18. Hoàng tử cả là Kỳ chết. Tháng 8 đắp xong lũy Trường Dục.
- Giáp Tuất 1634, năm thứ 21. Đào Duy Từ chết, thọ 63 tuổi (cha là Đào Tá Hán).
- Ất Hợi 1635, năm thứ 22 chúa ốm mất ở ngôi 22 năm, thọ 73 tuổi.
Quyển 3: Thần Tông Hiếu Chiêu Hoàng đế Phúc Lan (1601 - 1648) [Chúa Thượng]
Ở ngôi 13 năm [1636 - 1648], thọ 48 tuổi. Con thứ 2, mẹ Hiếu Văn Hoàng hậu họ Nguyễn.
- Bính Tý 1636, năm thứ nhất. Sai sứ ra cáo phó nhà Lê.
- Đinh Sửu 1637, năm thứ 2. Thuận Hóa đói to, chúa sai chẩn cấp.
- Kỷ Mão 1639, năm thứ 4, vợ lẽ cố Tôn Thất Kỳ là Tống thị vào yết kiến.
-Tân Tỵ 1641, năm thứ 6 hạn hán dân chết đói nhiều.
- Quý Mùi 1643, năm thứ 8. Trịnh Tráng sai Trịnh Tạc, Trịnh Đệ vào đánh Nam Bố Chánh.
- Đinh Hợi 1647, năm thứ 12. Bắt đầu mở khoa thi, lấy đỗ 2 hạng 31 người bổ dụng cả.
- Mậu Tý 1648, năm thứ 13. Quân Trịnh đánh vào lũy Trường Dục. Chúa thân đi đánh cùng Thế tử, đánh tan quân Trịnh bắt tù binh. Bọn tướng hơn 60 người thì cho về Bắc; còn lính tráng chia ra cho ở các nơi, cứ 50 người làm 1 ấp, cấp cho lương ăn nửa năm. Ngày Tân Mùi về tới phá Tam Giang, chúa băng, ở ngôi 13 năm thọ 48 tuổi.
Quyển 4 & quyển 5: Thái Tông Hiếu Triết Hoàng đế Phúc Tần (1620 - 1687) [Chúa Hiền]
Con thứ 2, mẹ là Hiếu Chiêu Hoàng hậu họ Đoàn. Lên ngôi năm Mậu Tý (1648). Thọ 68 tuổi.
- Kỷ Sửu 1649, năm thứ nhất. Tháng 8, vua nhà Lê Chân Tông băng, không có con nối, Thần Tông lại lên ngôi lần 2.
- Tân Mão 1651, năm thứ 3 đổi phủ Hoài Nhân làm phủ Qui Ninh.
- Ất Mùi 1655, năm thứ 7, quân chúa Nguyễn đánh ra Bắc Bố Chánh chiếm dinh Hà Trung. Trịnh Tráng sai Trịnh Trượng vào đánh, bị thua chạy về An Trường. Quân Nguyễn chiếm Thiên Lộc. Trịnh Tráng sai Trịnh Ninh [Toàn] con út Trịnh Tráng vào đánh.
- Mậu Tuất 1658, năm thứ 10. Quân Nguyễn tiến đánh xã Mỹ Dụ Hưng Nguyên. Tháng 12, quân Nguyễn bị Đào Quang Nhiêu - Trịnh đánh bại ở huyện Hương Sơn.
- Canh Tý 1660, năm thứ 12. Mở khoa thi lấy đỗ 20 người. Đến tháng 11 thì 7 huyện Nghệ An lại trở về Bắc Hà.
- Nhâm Dần 1662, năm thứ 14. Vua Lê [Thần Tông] băng, Thái tử Duy Vũ lên ngôi.
- Bính Ngọ 1666, năm thứ 18. Nguyễn Hữu Tiến chết thọ 65 tuổi. Năm Gia Long 5 được tòng tự ở Thái miếu, năm Minh Mạng 12 được phong Anh Quốc công.
- Đinh Mùi 1667, năm thứ 19. Mở khoa thi lấy đỗ 19 người.
- Tân Hợi 1671, năm thứ 23. Cai cơ Ngô Thắng Lâm điều động hơn 60 thớt voi đi quanh bãi biển Trường Sa [tức Trường sa cương, chứ không phải quần đảo Trường Sa]. Tháng 11, vua Lê [Huyền Tông] băng, em là Duy Khoái nối ngôi.
- Kỷ Mùi 1679, năm thứ 31 tướng cũ nhà Minh là Long Môn tổng binh Dương Ngạn Địch và phó tướng Hoàng Tiến mang 3.000 quân và 50 chiến thuyền đến xin cư ngụ, chúa cho vào Đông Phố (Gia Định) sau cho chuyển đến Biên Hòa (tr.91).
- Tân Dậu 1681, năm thứ 33 Nguyễn Hữu Dật chết thọ 78 tuổi, Gia Long 5 được tòng tự ở Thái Miếu, Minh Mạng 12 phong Tĩnh Quốc công.
- Giáp Tý (1684), năm thứ 36, Hoàng tử cả là Diễn (Hán) mất thọ 45 tuổi.
- Đinh Mão (1687), năm thứ 39. Cai cơ Ngô Thắng Lâm làm Chưởng cơ. Thái giám Ngô Tân làm Chưởng Thái giám.
Mùa xuân, tháng 3 chúa chết, ở ngôi 39 năm [1649 -1687], thọ 68 tuổi.
Quyển 6: Anh Tông Hiếu Nghĩa Hoàng đế Phúc Trăn (1649 - 1691) [Chúa Nghĩa]
Thọ 43 tuổi, ở ngôi 4 năm [1688 -1691], mẹ Hiếu Triết Hoàng hậu họ Tống.
- Mậu Thìn 1688, năm thứ 1. Hoàng Tiến giết Dương Ngạn Địch.
- Tân Mùi 1691, năm thứ 4. Chúa băng ở ngôi 4 năm, thọ 43 tuổi.
Quyển 7 & quyển 8: Hiển Tông Hiếu Minh Hoàng đế Phúc Chu (1675 - 1725) [Chúa Quốc]
Thọ 51 tuổi, ở ngôi 34 năm [1692 - 1725], mẹ là Hiếu Nghĩa Hoàng hậu họ Tống.
- Mậu Dần 1698, năm thứ 7. Lấy người Thanh buôn bán ở Trấn Biên lập làm xã Thanh Hà; ở Phiên Trấn lập làm xã Minh Hương.
- Mậu Tý 1708, năm thứ 17. Lấy Mạc Cửu làm Tổng binh Hà Tiên.
- Quý Tỵ 1713, năm thứ 22. Chúa lấy 300 xã dân cho con cháu Tôn Thất Khê làm ngụ lộc.
[Như vậy: ngụ lộc là lộc con cháu được thụ hưởng sau khi cha ông đã chết. CM: ngụ lộc cấp cho quan văn; Thưởng lộc cấp cho quan hưu trí; Chế lộc cấp cho quan võ (tr.536)?]
- Ất Tỵ 1725, năm thứ 34, mùa hạ, tháng 4 chúa băng ở ngôi 34 năm thọ 51 tuổi, con trai con gái 146 người.
Quyển 9: Túc Tông Hiếu Ninh Hoàng đế Phúc Chú (1696 - 1738) [Ninh Vương]
Thọ 43 tuổi, ở ngôi 13 năm [1726 - 1738]. Con thứ 1, mẹ Hiếu Minh Hoàng hậu họ Tống, lên ngôi lúc 30 tuổi.
- Bính Ngọ 1726, năm thứ 1.
- Tân Hợi 1731, năm thứ 6. Thái Thượng hoàng nhà Lê [Duy Phường] băng.
- Bính Thìn 1736, năm thứ 11. Lấy Mạc Thiên Tứ (con Mạc Cửu) làm Đô đốc trấn Hà Tiên.
- Mậu Ngọ 1738, năm thứ 13, mùa hạ tháng 4 chúa băng ở ngôi 13 năm thọ 43 tuổi.
Quyển 10: Thế Tông Hiếu Vũ Hoàng đế Phúc Khoát (1714 - 1765) [Võ Vương]
Thọ 52 tuổi, con thứ 1, mẹ là Hiếu Minh Hoàng hậu họ Tống, lên ngôi lúc 25 tuổi, ở ngôi 27 năm [1739 - 1765].
- Kỷ Mùi 1739, năm thứ 1.
- Nhâm Tuất 1742, năm thứ 4 đổi phủ Qui Ninh thành phủ Qui Nhơn.
- Giáp Tý 1744, năm thứ 6, ngày Kỷ Mùi chúa lên ngôi vua ở phủ chính Phú Xuân.
- Mậu Thìn 1748, năm thứ 10. Nguyễn Hữu Doãn đi đánh Chân Lạp, dẹp yên.
- Quý Dậu 1753, năm thứ 15. Trịnh Doanh mượn đường đánh Lê Duy Mật, ta khước từ.
- Giáp Tuất 1754, năm thứ 16. Tiến đánh Chân Lạp.
- Kỷ Mão 1759, năm thứ 21. Tháng 6 nhuận, Thái thượng hoàng nhà Lê [Ý Tông] băng.
- Ất Dậu 1765, năm thứ 27, mùa hạ tháng 5 chúa băng ở ngôi 27 năm, thọ 52 tuổi.
Năm Gia Long thứ 5 (1806) truy tôn Vũ hoàng đế, miếu hiệu Thế Tông.
Quyển 11 & quyển 12: Duệ Tông Hiếu Định Hoàng đế Phúc Thuần (1754 - 1777) [Định Vương]
Thọ 24 tuổi, con thứ 16, mẹ họ Nguyễn (sau bà đi tu). Ban đầu lập Hiệu là con thứ 9, rồi mất, Hoàng tôn Dương còn bé mà hoàng tử cả là Chương đã mất, mới lập người con thứ 2 là Phúc Luân. Đến khi Phúc Khoát chết, quyền thần Trương Phúc Loan giả mệnh lập Phúc Thuần khi ấy 12 tuổi. Phúc Luân bị giam vào ngục buồn chết thọ 33 tuổi.
- Bính Tuất 1766, năm thứ nhất.
- Đinh Hợi 1767, năm thứ 2 Trịnh Doanh nhà Lê chết, con là Sâm lên nối.
- Canh Dần 1770, năm thứ 5, dật sĩ Ngô Thế Lân có thư bàn về tiền tệ (Sau Lân theo Tây Sơn nhận ngụy chức) tr.175.
- Quý Tỵ 1773, năm thứ 8, sai Hàn lâm Ngô Đình Thứ dùng trộm lấy ấn của Loan làm mạo bức thư của Loan gửi cho Nguyễn Nhạc rải ra đường. Nguyễn Nhạc chiếm giữ thành Qui Nhơn.
- Giáp Ngọ 1774, năm thứ 9, Hoàng Ngũ Phúc chiếm Thuận Hóa.
- Ất Mùi 1775, năm thứ 10, chúa chạy vào Gia Định, cập Bến Nghé.
- Bính Thân 1776, năm thứ 11, mùa xuân tháng 2, Trịnh Sâm sai Lê Quý Đôn làm Tham thị Thuận Hóa, Ngô Phúc Oánh làm lưu thủ đồn Đông Hải, Phan Huy Áng làm hiệp đồng.
- Đinh Dậu 1777, năm thứ 12 chúa băng ở ngôi 12 năm [1766 - 1777] thọ 24 tuổi, không có con nối.
(Còn tiếp)
Ngô Tộc
Chia sẻ thành công, kết nối đam mê
