Hình minh họa
QUỐC SỬ QUÁN TRIỀU NGUYỄN
ĐẠI NAM THỰC LỤC
TẬP HAI - NXB GIÁO DỤC 2004
CHÍNH BIÊN - ĐỆ NHỊ KỶ
Quyển 1. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Năm Gia Long 15 (1816) được lập làm Hoàng thái tử. Năm Gia Long thứ 18 (1819) mùa đông tháng 12, Thế tổ Cao Hoàng đế băng, lên nối ngôi cha.
Canh Thìn 1820, Minh Mạng năm thứ 1, tháng giêng. Cho tế tướng sĩ chết trận ở Thị Nại. Sai cai đội Ngô Văn Trung cùng sứ đoàn báo tang Gia Long chết cho nước Xiêm. Cho Ngô Văn Thành làm Phó vệ úy Hậu vệ. Hiệp trấn Hải Dương Ngô Khản ốm cho miễn chức. Thăng Ngô Đình Giới làm tham tri Hình bộ
Quyển 2. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Thìn 1820, Minh Mạng năm thứ 1, tháng 3. Vua nhận xét về Ngô Đình Giới: “Ngô Đình Giới là người cương quyết ngay thẳng, bọn ngươi (chỉ Thượng thư bộ Lại Nguyễn Hữu Thận) nên cùng bàn bạc chính sự được đấy” (tr.50). Thống quản Thập cơ Ngô Văn Vĩnh bắt được bọn đầu sỏ thổ phỉ trấn Thái Nguyên là Lương Hoàng Hải và Hà Đoan Thiệu. Lấy Ngô Khánh Thái, Phó vệ úy làm Vệ úy vệ Toàn võ quân Thần sách. Lấy Thiêm sự bộ Hộ Ngô Quang (Văn?) Đức làm biện lý Hộ tào kiêm Biện binh tào.
Quyển 3. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Thìn 1820, Minh Mạng năm thứ 1, tháng 5. Ngô Hữu Vĩ được chọn làm trực học cho các hoàng tử.
Quyển 4. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Thìn 1820, Minh Mạng năm thứ nhất, tháng 7. Đổi huyện Gia Định trấn Kinh Bắc làm huyện Gia Bình; huyện Yên Việt làm huyện Việt Yên.
Quyển 5. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Thìn 1820, Minh Mạng năm thứ 1, tháng 9. Lấy Hữu tham tri bộ Lại Ngô Vị sung Chánh sứ sang nhà Thanh. Lấy Thiêm sự bộ Hộ là Ngô Bá Nhân làm ký lục Quảng Đức.
Quyển 6. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Thìn 1820, Minh Mạng năm thứ 1, tháng 11. Tham tri Hình bộ Ngô Đình Giới tâu vua tình hình thi hành án tử. Gọi bọn TS, sinh đồ và sĩ nhân triều Lê ở Bắc Thành vào yết kiến vua, có sĩ nhân Ngô Du, để bổ vào Hàn lâm viện biên tu. Chánh sứ sang nhà Thanh là Ngô Vị chết ở phủ Nam Ninh, vua Thanh hậu ban bạc lụa đợi Phó sứ Trần Bá Kiên trở về sẽ cho quân hộ tống. Vua Minh Mạng cấp cho gia đình 30 lạng bạc. Đến khi đưa tang về lại cho thêm 100 lạng bạc (tr.107). Nạn dịch từ Hà Tiên đến Bắc Thành làm chết hơn 206.835 người.
Quyển 7. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Tân Tỵ 1821, Minh Mạng năm thứ 2. Từ Tháng 1. Cho Ngô Đình Giới nghỉ việc ở bộ Hình để chuyên dạy các hoàng tử. Lấy Ký lục Quảng Đức Ngô Bá Nhân làm Cai bạ Quảng Đức.
Quyển 8. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Tân Tỵ 1821, Minh Mạng năm thứ 2. Từ Tháng 3. Cho Giáp phó đốc học QTG Ngô Trọng Vân làm Tư nghiệp.
Quyển 9. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Tân Tỵ 1821, Minh Mạng năm thứ 2. Từ Tháng 5. Xin cho hủy đầu lâu Nhạc, Huệ, v.v… vua chấp thuận (tr.140).
Quyển 10. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Tân Tỵ 1821, Minh Mạng năm thứ 2. Từ Tháng 7. Mở Ân khoa thi hương trường Quảng Đức và Nghệ An. Lấy đỗ Quảng Đức 25 người có Ngô Bá Tuấn; Trường Nghệ An 15 người. Quảng Oai công chỉ thích chơi đùa săn bắn mà lười học. Em ruột tiểu sai Ngô Doãn Diệu can dự việc ấy nên bị tội. Vua bảo “Diệu hàng ngày hầu bênh cạnh, há không biết Quảng Oai công là em trẫm mà còn dám thế. Chả trách nào bọn ấy được sai đi các địa phương, hễ ai cho ăn thì khen hay, không thì nói xấu” (tr.149).
Quyển 11. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Tân Tỵ 1821, Minh Mạng năm thứ 2. Từ Tháng 9. Thi hương Ân khoa ở các trường Gia Định, Thanh Hóa, Thăng Long, Sơn Nam. Lấy đỗ tất cả 92 người: Trường Gia Định 16; Trường Thanh Hóa 19; Trường Thăng Long 23 người có Ngô Huy Tuấn; Trường Sơn Nam 34 người có Ngô Vi Dực.
Quyển 12. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Tân Tỵ 1821, Minh Mạng năm thứ 2. Từ Tháng 11. Vua ở hành cung Bắc Thành, thấy sứ Thanh chậm đến nên có thư hỏi. Lấy Cai bạ Quảng Đức Ngô Bá Nhân làm Hiệp trấn Nghệ An. Ngô Văn Ngữ xin nghỉ hưu vì già yếu, cho về Kinh chầu hầu. Sai sứ sang nhà Thanh do Hoàng Kim Hoán làm Chánh sứ, Phan Huy Thực, Vũ Du làm Phó.
Quyển 13. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Nhâm Ngọ 1822, Minh Mạng năm thứ 3. Từ Tháng 1. Bắt đầu duyệt tuyển dân số. Số đinh 5 trấn (Sơn Nam Thượng, Sơn Nam Hạ, Hải Dương, Sơn Tây, Kinh Bắc) và phủ Hoài Đức về năm Canh Thìn có 190.226 người; năm Tân Tỵ có 189.271 người, đến năm nay 193.817 người.
Quyển 14. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Nhâm Ngọ 1822, Minh Mạng năm thứ 3. Từ Tháng 3. Cai đội Ngô Ngọc Kim bị chết khi đánh nhau với tàn dư giặc ở xã Cổ Biện huyện Gia Lâm, Bắc Thành (tr.193). Khoa thi Hội đầu tiên lấy Trịnh Hoài Đức làm Chánh chủ khảo, Ngô Đình Giới làm Phó chủ khảo.
Quyển 15. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Nhâm Ngọ 1822, Minh Mạng năm thứ 3. Từ Tháng 4. Định phép thi Điện. Truy phục nguyên hàm cho Ngô Văn Sở [cha vợ Minh Mạng] làm Chưởng cơ lĩnh Trấn thủ Thanh Hoa Ngoại, cho thụy là Trung Tráng, lại cho gia đình 200 phương gạo.
Quyển 16. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Nhâm Ngọ 1822, Minh Mạng năm thứ 3. Từ Tháng 6. Hiệp trấn Nghệ An Ngô Bá Nhân có tội tham nhũng bị giáng, triệu về Kinh cho làm Tham quan quân Thần sách.
Quyển 17. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Nhâm Ngọ 1822, Minh Mạng năm thứ 3. Từ Tháng 9. Bình Định, Quảng Ngãi gạo đắt lệnh phát thóc kho Bình Định 1.000 hộc. Quảng Nam 12.000 hộc, giảm giá bán, cho mỗi người dân 21 lạng bạc (tr.235). Trấn Nghệ An gạo đắt, phát 30.000 hộc thóc bán cho dân. Quốc vương Chân Lạp Nặc Chân đưa thư đến Gia Định, xin đem binh dân nước ấy để hợp sức tiếp tục đào kênh Vĩnh Tế. Vua đồng ý sai Lê Văn Duyệt điều hành việc này để sang năm khởi công đến mùa hạ thì xong (tr.239).
Quyển 18. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Nhâm Ngọ 1822, Minh Mạng năm thứ 3. Từ Tháng 11. Quảng Đức và Quảng Trị gạo đắt, cho phát bán 10.000 hộc thóc. Sắc từ nay chương sớ văn thư đều phải dùng “chữ kép”. Đổi dinh Quảng Đức làm phủ Thừa Thiên.
Quyển 19. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Quý Mùi 1823, Minh Mạng năm thứ 4. Từ Tháng 1. Bắt đầu định lệ thưởng thọ cho quan cũng như dân.
Quyển 20. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Quý Mùi 1823, Minh Mạng năm thứ 4. Từ Tháng 3. Sách vàng ngự chế về đế hệ và sách bạc ngự chế về phiên hệ đã làm xong.
Quyển 21. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Quý Mùi 1823, Minh Mạng năm thứ 4. Từ Tháng 5. Lấy Nguyễn Đăng Tuân và Ngô Đình Giới làm chức giáo đạo. Lấy Cai đội vệ Nghiêm võ là Ngô Ngọc Kim làm Phó vệ úy vệ Định võ.
Quyển 22. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Quý Mùi 1823, Minh Mạng năm thứ 4. Từ Tháng 7. Sai vệ úy vệ Toàn võ quân Thần sách là Ngô Văn Thái án thủ phủ thành Hà Hoa.
Quyển 23. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Quý Mùi 1823, Minh Mạng năm thứ 4. Từ Tháng 9. Chưởng cơ hậu quân Ngô Văn Ngữ vì bệnh xin hưu trí. Vua cho. Truy phong Nguyễn Minh Biện là cha Tĩnh Hoàng hậu.
Quyển 24. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Quý Mùi 1823, Minh Mạng năm thứ 4. Từ Tháng 11. Lấy Thiêm sự Lại bộ Ngô Phúc Hội làm Thiêm sự Binh bộ. Nguyễn Đinh Cúc ở Thái Nguyên khởi loạn, Tổng trấn Bắc Thành sai Thống quản thập cơ Hậu quân là Ngô Văn Vĩnh, Thống quản thập cơ Trung quân là Lê Văn Sách cùng Trấn thủ Thái Nguyên Phan Văn Hài cùng mang quân và voi ngựa đi đánh, được.
Quyển 25. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Giáp Thân 1824, Minh Mạng năm thứ 5. Từ Tháng 1. Cho con trai Chưởng hậu quân Lê Chất là Vệ úy Lê Hậu lấy trưởng công chúa thứ 8 tên Ngọc Cửu. Lê Văn Duyệt và Lê Chất dâng sớ xin từ chức Tổng trấn.
Quyển 26. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Giáp Thân 1824, Minh Mạng năm thứ 5. Từ Tháng 3. Gọi Trấn thủ Nghệ An Nguyễn Văn Xuân và Hiệp trấn Nguyễn Kim Truy về Kinh mắng vì tội che dấu đân bị đói. Vua bảo : “Dân đói rét đã không biết nuôi nấng lại tìm cách nói che đậy, đạo làm tôi có như thế ư?” Xuân và Truy sợ hãi xin chịu tội, vua thấy già cả nên tha cho. Được Nguyễn Hữu Thận và Ngô Bá Nhân tiến cử lên, nên vua cho khởi phục Lê Công Bật làm Chủ sự Hình bộ (Trước Bật làm Cai bạ Phú Yên mắc tội tham nhũng, bị bãi).
Quyển 27. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Giáp Thân 1824, Minh Mạng năm thứ 5. Từ Tháng 5. Cho 16 người thân huân công thần thời trung hưng được tòng tự ở Thế miếu có Ngô Tòng Chu.
Quyển 28. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Giáp Thân 1824, Minh Mạng năm thứ 5. Từ Tháng 7 nhuận. Sai soạn Ngọc diệp tôn phả. Biện lý Hình bộ Ngô Bá Nhân phải tội bị miễn chức.
Quyển 29. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Giáp Thân 1824, Minh Mạng năm thứ 5. Từ Tháng 9. Ấm thụ cho Ngô Tòng Hòa làm Đội trưởng coi giữ việc thờ Ngô Tòng Chu. Thiêm sự Binh bộ Ngô Phúc Hội làm Hiệp trấn Quảng Nam.
Quyển 30. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Giáp Thân 1824, Minh Mạng năm thứ 5. Từ Tháng 11. Lại sai Ngô Bá Nhân và Trần Bá Kiên biện lý công việc Hình bộ. Nước Phú Lang sa (Pháp) sai người đem quốc thư và phẩm vật cập cảng Đà Nẵng đến xin thông hiếu, không cho (tr.388).
Quyển 31. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Dậu 1825, Minh Mạng năm thứ 6. Từ Tháng 1. Trần Văn Cốc nổi lên ở xã Lạc Cầu Văn Giang, Chưởng cơ Phạm Văn Lý dẹp được, Cốc bị giết. Lấy Ngô Đức Chính làm Thiêm sự Lễ bộ. Cửa biển Thuận An có thuyền công trở về, thủ ngự Ngô Văn Quyền nhầm là thuyền Tây dương liền đem báo lên, Quyền bị đánh đòn vì có thiên lý kính sao lại nhận sai được.
Quyển 32. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Dậu 1825, Minh Mạng năm thứ 6. Từ Tháng 3. Cho 3 người tằng tôn của Nội hữu Trương Văn Hạnh được miễn phu dịch. Sai các địa phương tế tướng chết trận từ quốc sơ đến nay. Đào sông Vĩnh Định ở Quảng Trị.
Quyển 33. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Dậu 1825, Minh Mạng năm thứ 6. Từ Tháng 5. Vua đi tuần du Quảng Nam, sai hoàng tử Miên Định giữ thành. Thượng thư Lễ bộ Phan Đăng Hưng chết. Lấy Ngô Phúc Hội làm Ký lục Quảng Nam.
Quyển 34. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Dậu 1825, Minh Mạng năm thứ 6. Từ Tháng 7. Ban Quốc húy. Thi hương cống: Trường Thừa Thiên 8 người; Trường Gia Định 15 người; Trường Nghệ An 33 người có Ngô Sĩ Tùng. Tháng 8, Quảng Trị gạo đắt, sai phát thóc kho 10.000 hộc cho dân vay. Lấy Ký lục Quảng Nam Ngô Phúc Hội làm Phủ doãn Thừa Thiên.
Quyển 35. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Dậu 1825, Minh Mạng năm thứ 6. Từ Tháng 9. Thanh Hóa, Bắc Thành và Nam Định mở khoa thi hương. Hiệp trấn Sơn Nam Ngô Huy Viên sung giám thí trường Bắc Thành; Trường Thanh Hóa lấy đỗ 17 người; Trường Bắc Thành 28 người có Ngô Bỉnh Doãn; Trường Nam Định 27 người. Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Bình Thuận giá gạo cao, cho phát thóc kho ra bán và cho vay: Quảng Nam 25.000 hộc, Bình Định 20.000 hộc, Bình Thuận cho vay 5.000 hộc
Quyển 36. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Ất Dậu 1825, Minh Mạng năm thứ 6. Từ Tháng 11. Dồn dân 2 xã Phù Bài và Thủy Ba làm 10 đội của vệ Võng Thành, xếp ở dưới quân Thị nội (Phù Bài 426 người bổ làm 8 đội, Thủy Ba 79 người bổ làm 2 đội.
Quyển 37. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Tuất 1826, Minh Mạng năm thứ 7. Từ Tháng 1 Quan Bắc Thành tâu 13 huyện trong hạt trấn Hải Dương nhân dân vì đói xiêu tán đến 108 xã thôn, ruộng bỏ hoang hơn 12.700 mẫu, thóc thuế vụ đông năm ngoái không lấy gì nộp được. Vua cho miễn. Vũ Đức Cát nổi dậy ở đất Tiền Châu, trấn thủ Lê Mậu Cúc bị thua chết. Vua sai Trương Phúc Đặng đem binh thuyền ra Trà Lý. Cát cùng con là Vũ Đình Đinh bị bắt đóng cũi giải về Kinh. Xây đắp cửa Hải Vân trên đỉnh núi Hải Vân. Ninh Đăng Tạo nổi lên ở miền thượng đạo Nghệ An. Đổi đạo Hải Vân nam làm Nam Tào, đạo Hải Vân bắc làm Bắc Tào.
Quyển 38. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Tuất 1826, Minh Mạng năm thứ 7. Từ Tháng 3. Thi hội lấy đỗ 10 người.
Quyển 39. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Tuất 1826, Minh Mạng năm thứ 7. Từ Tháng 5. Tham tri Hình bộ sung Hoàng tử giáo đạo Ngô Đình Giới tuổi già xin về hưu. Vua y cho. Biện lý Hình bộ Ngô Bá Nhân làm thự Hữu tham tri Hình bộ. Lấy Vệ úy vệ Hậu nhị quân Thị trung là Ngô Văn Thành làm Vệ úy vệ Hùng cự nhị, sai đi theo việc thú ở Bắc Thành.
Quyển 40. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Tuất 1826, Minh Mạng năm thứ 7. Từ Tháng 7. Tướng cũ của Tây Sơn là Quản Trọng Tế nổi quân ở Dương Liễu huyện Đan Phượng, Phan Bá Hùng thập cơ Uy thắng đi đánh bắt được.
Quyển 41. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Tuất 1826, Minh Mạng năm thứ 7. Từ Tháng 9. Triệu tú tài Bắc Thành Phạm Đình Hổ về Kinh. Lấy Phó vệ úy vệ Tráng võ là Ngô Tiến Đức làm Vệ úy vệ Cường võ.
Quyển 42. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Bính Tuất 1826, Minh Mạng năm thứ 7. Từ Tháng 11. Phẩm cấp vợ các quan văn võ (không phân biệt chánh, tòng): Nhất phẩm, Nhi phẩm: Phu nhân; Tam phẩm: Thục nhân; Tứ phẩm: Cung nhân; Ngũ Phẩm: Nghi Nhân; Lục phẩm, Thất phẩm: An Nhân; Bát phẩm, Cửu phẩm: Nhụ nhân. Bọn thổ phỉ đem binh thuyền đậu ở Đồ Sơn, Vệ úy Ngô Văn Thành cùng Nguyễn Văn Huy, Nguyễn Quang Quảng đem 18 chiếc binh thuyền giữ sông Cổ Trai, Ngô Văn Thành bị chết. Vua sai làm mộ gió và làm lễ chiêu hồn.
Quyển 43. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Hợi 1827, Minh Mạng năm thứ 8. Từ Tháng 1. Sai quan Bắc Thành sát hạch quan lại. Lấy HLV kiểm thảo Ngô Bá Nhân làm Lang trung Binh bộ, thự Tham hiệp Thái Nguyên. Phan Bá Vành lại nổi quân ở Thiên Trường và Kiến Xương. Sai Phó tướng Hậu quân là Ngô Văn Vĩnh đem 2 vệ quân đi Bắc Thành. Quân Bá Vành 5.000 người cướp phủ Kiến Xương, Phan Bá Hùng đánh nhiều trận mới phá được. Phạm Đình Bảo và Nguyễn Công Trứ cũng đem binh tiến đánh. Tướng cũ của Tây Sơn Đinh Thế Thai nổi quân ở Yên Sơn. Quản phủ Quốc Oai Nguyễn Hữu Án và Phó quản cơ Trần Văn Du đánh bắt được Thai, giết chết. Phan Bá Vành ngăn chặn mọi đường thủy bộ của huyện Thư Trì, Phạm Văn Lý đánh tan được ở sông Bổng Điền, Vành đem quân vây Bảo ở Chợ Quán. Lý và Trứ chia đường đến cứu, Vành chạy về đóng ở Trà Lũ, còn hơn 2000 người đào hào đắp lũy cố thủ. Phạm Văn Lý và Nguyễn Văn Phong vây Trà Lũ mấy tuần chưa hạ được. Quân Bá Vành đánh úp tiền bộ của thủy sư cướp súng ống thuyền ghe. Phan Bá Vành ở Trà Lũ bị vây lâu ngày, ban đêm chạy ra biển, bị quan quân triều đình đuổi đánh, bắt sống Phan Bá Vành và hơn 760 người, chém hơn 160 đầu. Thiêm sự Hình bộ Ngô Đức Chính nhân về nghỉ thăm nhà, gặp lúc giặc biển cướp châu Tiên Yên (Quảng Yên) mới hợp cùng Trấn thủ Nguyễn Đăng Khánh và Tham hiệp Lê Đạo Quảng đánh tan bọn giặc.
Quyển 44. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Hợi 1827, Minh Mạng năm thứ 8. Từ Tháng 3. Nước Vạn Tượng cùng nước Xiêm động binh đánh nhau.
Quyển 45. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Hợi 1827, Minh Mạng năm thứ 8. Từ Tháng 4. Đình thần bàn xin định 9 điều luật phạm gian. Vua cho tháng 7 năm nay bắt đầu thi hành. Đáng chú ý điều 9 là điều Quan lại ngủ nhà đĩ: Quan Lại ngủ nhà đĩ thì phạt 80 trượng, người mối lái xử nhẹ hơn 2 bậc; ấm tử ấm tôn ngủ nhà đĩ thì xử nhẹ hơn quan lại 2 bậc; Giám sinh sinh viên ngủ nhà đĩ thì bắt về làm dân.
Quyển 46. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Hợi 1827, Minh Mạng năm thứ 8. Từ Tháng 5 nhuận. Lấy Phó tướng hậu quân Ngô Văn Vĩnh làm Trấn thủ Thanh Hóa.
Quyển 47. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Hợi 1827, Minh Mạng năm thứ 8. Từ Tháng 7. Lấy Phủ doãn Thừa Thiên Ngô Phúc Hội làm Tả thị lang Lại bộ. Trấn Bình Định gạo đắt, phát 20.000 hộc thóc cho dân nghèo vay. Nước Chân Lạp bị đói, Tổng trấn Gia Định Lê Văn Duyệt tiện nghi phát chẩn 15 phương gạo rồi làm sớ tâu lên.
Quyển 48. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Hợi 1827, Minh Mạng năm thứ 8. Mùa thu. Lấy Tham hiệp Bắc Ninh là Ngô Bá Nhân làm thự hiệp trấn Sơn Tây.
Quyển 49. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Đinh Hợi 1827, Minh Mạng năm thứ 8. Từ Tháng 11. Bắc Thành được mùa to. Quảng Yên có giặc biển Lý Công Đồng. Đồng là người nhà Thanh, bị Trấn thủ Lê Huy Tích đuổi đánh giết mấy tên còn trốn cả.
Quyển 50. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tý 1828, Minh Mạng năm thứ 9. Từ Tháng 1. Gọi 4.000 lính ở Bắc Thành, Ninh Bình, Thanh Nghệ đến Kinh để thao diển. Sửa đắp đê ở Bắc Thành. Làm duyệt tuyển 5 nội trấn Bắc Thành và phủ Hoài Đức, sai các quan đi thực thi, trong đó có Tả thị lang bộ Hộ Ngô Phúc Hội.
Quyển 51. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tý 1828, Minh Mạng năm thứ 9. Từ Tháng 3. Làm duyệt tuyển từ Bình Định vào Nam đến Bình Thuận. Nhà dân ở ngoại thành Bắc Thành bị cháy hơn 200 nóc nhà, qua mười ngày lại có hỏa hoạn cháy hơn 1.430 nóc nhà của 27 thôn phường, nhiều người bị chết bị thương. Lập tức sai chẩn cấp. Giặc biển ở Bắc Thành là Lý Công Đồng lại họp đảng nổi cướp ở ngoài hải phận Nghệ An. Vua sai Trấn thủ Thanh Hoa Ngô Văn Vĩnh cùng Phan Bá Hùng lĩnh binh thuyền đi đánh, Đồng trốn vào núi Chàng thuộc Quảng Yên, bị người đồng hương Trần Quý bắt được đem nộp.
Quyển 52. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tý 1828,Minh Mạng năm thứ 9. Từ Tháng 5. Lấy Tả thị lang Hộ bộ Ngô Phúc Hội lĩnh Hộ tào Bắc Thành kiêm lý Đê chính.
Quyển 53. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tý 1828, Minh Mạng năm thứ 9. Từ Tháng 7. Thi hương trường Gia Định, Thừa Thiên, Nghệ An lấy đỗ cử nhân 52 người: Trường Thừa Thiên 13 người; Trường Gia Định 16 người; Trường Nghệ An 23 người. Lấy Hiệp trấn Sơn Tây là Ngô Bá Nhân làm Hữu thị lang Hình bộ lĩnh Hình tào Bắc Thành.
Quyển 54. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tý 1828, Minh Mạng năm thứ 9. Từ Tháng 9. Thi Hương ở Thanh Hóa, Bắc Thành và Nam Định lấy đỗ 61 người: Thanh Hóa 11 người; Bắc Thành 20 người có Ngô Đình Liêu; Trường Nam Định 30 người có Ngô Thế Vinh. Kinh kỳ lụt to, mặt đất nước sâu hơn 10 thước, nhiều nhà dân bị trôi. Nước Nam Chưởng đến cống.
Quyển 55. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tý 1828, Minh Mạng năm thứ 9. Từ Tháng 11. Đắp đê ở Bắc Thành: Hải Bối, Phụng Nghĩa, Phú Thị, Nho Lâm, Viên Nội, Hào Châu, Lam Điền, Tiên Lạt, Đông Phấn, Thanh Nga dài hơn 3.060 trượng; bồi trúc hơn 3.590 trượng.
Quyển 56. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Mậu Tý 1828, Minh Mạng năm thứ 9. Từ Tháng 12. Phủ Thường Tín trấn Sơn Nam có cướp, Cai đội thuộc phủ là Ngô Văn Nghiêm không chịu đuổi bắt, Nghiêm bị bắt trị tội.
Quyển 57. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Sửu 1829, Minh Mạng năm thứ 10. Từ Tháng 1. Giảm thuế thân năm nay cho Thừa Thiên, Quảng Trị, Quảng Bình, Quảng Nam, Quảng Ngãi trở vào với hạn mức khác nhau.
Quyển 58. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Sửu 1829, Minh Mạng năm thứ 10. Từ Tháng 3. Thi Hội lấy trúng cách 9 người có Ngô Thế Vinh, Phó bảng 5 người.
Quyển 59. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Sửu 1829, Minh Mạng năm thứ 10. Từ Tháng 4. Bộ Hộ tâu dâng sổ tổng kê về hộ khẩu cả nước tất cả 719.510 người (Gia Long thứ 18 [1819] mới có 613.912 người.
Quyển 60. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Sửu 1829, Minh Mạng năm thứ 10. Từ Tháng 6. Vỡ đê Bắc Thành, bị tội lưu 6 người, 3 người bị tội đồ có Ngô Phúc Hội, bị giáng tội 6 người có Ngô Bá Nhân.
Quyển 61. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Sửu 1829, Minh Mạng năm thứ 10. Từ Tháng 8. Xét lại vụ vỡ đê cho Ngô Phúc Hội bị cách lưu đổi làm giáng 3 cấp.
Quyển 62. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Sửu 1829, Minh Mạng năm thứ 10. Từ Tháng 10. Tha cho quan võ phạm tội Ngô Văn Vĩnh, phát vãng làm binh cơ Định Nam (Vĩnh trước làm Trấn thủ Thanh Hoa, vì đi tuần biển hỏng việc bị xử trảm giam hậu).
Quyển 63. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Kỷ Sửu 1829, Minh Mạng năm thứ 10. Từ Tháng 11. Cho các Phó bảng làm Hàn lâm viện Kiểm thảo và lấy đó làm lệ. Đổi đạo Ninh Bình làm trấn Ninh Bình.
(Hết tập hai)
Quyển 64. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Dần 1830, Minh Mạng năm thứ 11. Từ Tháng 1. Triệu Tả thị lang Hộ bộ lĩnh Hộ tào Bắc Thành Ngô Phúc Hội về Kinh để dùng.
Quyển 65. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Dần 1830, Minh Mạng năm thứ 11. Từ Tháng 3. Lấy Ngô Phúc Hội làm thự Hữu tham tri Hộ bộ. Khai mỏ đồng Thạch Bi trấn Hưng Hóa (mỗi năm thu thuế 400 cân). Ấm thụ cho Ngô Văn Khánh làm Phó thiên hộ vệ Cẩm y trật tòng thất phẩm (Khánh là con Ngô Văn Thành, năm trước bị chết trận ở sông Cổ Trai, Hải Dương) (tr.31). Vua ngự điện Võ Hiển để quần thần các địa phương về Kinh chúc thọ. Hộ tào thành Gia Định có tên mà không được báo. Vua cho đến tết Đoan dương sẽ về chầu.
Quyển 66. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Dần 1830, Minh Mạng năm thứ 11. Từ Tháng 4 nhuận. Quảng Bình và Thanh - Nghệ có giặc người Thanh đến cướp thuyền buôn (tr.51). Những tù giam ở trấn Sơn Nam phá ngục tự giải thoát 60 người.
Quyển 67. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Dần 1830, Minh Mạng năm thứ 11. Từ Tháng 5. Lấy thự Hữu tham tri Hộ bộ là Ngô Phúc Hội lĩnh việc Nội vụ phỉ. Đúc 1 vạn đồng tiền “Minh Mệnh thông bảo”.
Quyển 68. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Dần 1830, Minh Mạng năm thứ 11. Từ Tháng 6. Thự Phó vệ Trung quân Ngô Văn Mưu bị giáng cấp vì làm qua loa việc sửa đài Trấn Hải (tr.75). Đê Sơn Nam ở Bắc Thành vỡ.
Quyển 69. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Dần 1830, Minh Mạng năm thứ 11. Từ Tháng 8. Bắc Thành lấy học trò trong hạt là Hoàng Bỉnh Di (dòng dõi Hoàng Ngũ Phúc) và Ngô Thập (em Ngô Hiệu) sung vào ngạch cống cử. Vua cho. Giặc biển Chà Và nổi lên ở Hòn Rái Hà Tiên . Bình Định lụt to, huyện Bồng Sơn bị trôi 300 nhà, 30 người chết. Hạ lệnh trợ cấp.
Quyển 70. Thực lục về Thánh Tổ Nhân Hoàng đế
Canh Dần 1830, Minh Mạng năm thứ 11. Từ Tháng 11. Tháng 12 lấy VNL Lễ bộ Ngô Huy Tuấn thăng thự Tham hiệp Hưng Hóa. Người Bình Định là Lê Văn Lể làm thư nặc danh tố giác Nguyễn Văn Thể che dấu con Nguyễn Nhạc là Văn Lương; con Nguyễn Văn Đức là Văn Trượng (Đức là anh Lương). Quân trấn thần bắt được Thể giam lại và mật tâu lên (tr.126).
(Còn tiếp)
Ngô Tộc
Chia sẻ thành công, kết nối đam mê
